کش ارتودنسی یکی از ابزارهای ساده اما مؤثر در درمان ارتودنسی است. کش های ارتودنسی به منظور اصلاح بایت یا نحوه همپوشانی دندان‌ها به کار می‌روند. هنگامی که فرد دچار مشکل آندربایت یا اوربایت باشد، سیم و براکت های ارتودنسی به تنهایی نمی‌توانند مشکل دندان‌ها را بر طرف نمایند. در این موارد متخصص ارتودنسی تصمیم می‌گیرد از نوعی کش مخصوص به نام کش ارتودنسی استفاده کند.
هنگامی که مراجعه کننده تنها دچار بی نظمی خفیف دندان‌ها باشد، تنها از دستگاه‌های متداول ارتودنسی (سیم و براکت) استفاده می‌شود. اما اگر دو ردیف دندان‌های بالا و پایین، همپوشانی درستی نداشته باشند و یا به هم ریختگی دندان‌ها شدت بیشتری داشته باشد، بایستی از وسایل دیگری همچون دستگاه فانکشنال و کش یا الاستیک ارتودنسی نیز بهره گرفت. کش ارتودنسی می‌تواند فک‌ها را در جهت دلخواه حرکت داده و باعث شود تا دو ردیف دندان به درستی روی هم قرار بگیرند. به این ترتیب هنگام صحبت کردن یا لبخند زدن ظاهر بسیار زیبایی به نمایش در می‌آید.
انواع کش و کاربرد آن‌ها
کش یا الاستیک ارتودنسی در انواع متفاوتی عرضه شده است. این کش ها عموماً از جنس لاتکس ساخته شده و می‌توانند ضخامت‌های مختلفی داشته باشند. هرچه ضخامت یا قطر کش بیشتر باشد، قدرت حرکت دهی آن بیشتر است. این که برای هر فردی چه نوع کشی و با چه ضخامت و قدرتی مناسب است، تشخیصی است که تنها به عهده متخصص ارتودنسی می‌باشد.
فرد تحت درمان به هیچ عنوان نباید به صورت خودسرانه محل نصب کش ها، قدرت و ضخامت آن‌ها را تغییر دهد؛ زیرا کوچکترین تغییر در این موارد ممکن است باعث عوض شدن مسیر حرکت دندان‌ها به سمت مسیر نامطلوب و شکست درمان شود.
کش یا الاستیک ارتودنسی چگونه روی دندان‌ها نصب می‌شوند؟
کش های ارتودنسی به تنهایی قابل استفاده نیستند؛ بلکه برای استفاده از آن‌ها ابتدا بایست براکت های قلاب دار مخصوصی را به روی دندان‌ها نصب نمود. سپس این کش های کوچک به قلاب‌های ظریف متصل شده و در طی زمان معینی کار جا به جایی فک و دندان‌ها را انجام می‌دهند.
انواع شکل‌های استفاده از کش ارتودنسی
این که کش ارتودنسی باید به چه شکل روی دندان‌ها قرار بگیرد و به روی کدام دندان‌ها اعمال فشار نماید، موضوعی است که متخصص ارتودنسی راجع به آن تصمیم گیری می‌کند.
به طور کلی برای رفع ناهنجاری‌های قرار گیری دندان‌ها و وضعیت غیر صحیح فک، کش ها در چندین شکل متداول به کار می‌روند:
کش ارتودنسی کلاس 1:
در این نوع پیکربندی، کش از قلاب دندان آسیاب ردیف بالا به دندان نیش ردیف بالا متصل می‌شود. در این روش دندان‌ها به سمت هم حرکت می‌کنند تا فضای باز اضافه بین آن‌ها بسته شود.
الاستیک یا کش کلاس 2:
در این روش کش از قلاب یکی از دندان‌های نیش بالا به قلاب دندان مولر اول یا دوم ردیف پایینی وصل می‌شود. هدف از این نوع پیکربندی کش، حرکت دادن دندان‌های بالا به سمت عقب و حرکت دادن دندان‌های پایین به سمت جلو است.
الاستیک یا کش مثلثی کلاس 2:
در این روش نیز ابتدا کش به قلاب یکی از دندان‌های نیش ردیف بالا و سپس به قلاب دندان آسیاب کوچک ردیف پایین و در نهایت به قلاب دندان آسیاب بزرگ ردیف پایین متصل می‌شود. این نوع پیکر بندی یک مثلث تشکیل می‌دهد و هدف از آن حرکت دادن دندان‌های بالایی به سمت عقب و حرکت دادن دندان‌های پایینی به سمت جلو است.
کش ارتودنسی کلاس 3:
در این روش کش به قلاب دندان نیش ردیف پایین وصل شده و سپس به قلاب دندان آسیاب ردیف بالا متصل می‌شود. هدف از این نوع پیکربندی کش، حرکت دادن دندان‌های بالایی به سمت جلو و حرکت دادن دندان‌های پایینی به سمت عقب است.
کش ارتودنسی کلاس 3 مثلثی:
در این روش کش از قلاب دندان نیش ردیف پایین به قلاب دندان آسیاب کوچک ردیف بالا و سپس به قلاب یکی از دندان‌های آسیاب بزرگ ردیف بالا متصل می‌شود. هدف از این نوع استفاده از کش، حرکت دادن دندان‌های بالا به سمت جلو و حرکت دادن دندان‌های پایین به سمت عقب است.
کش ارتودنسی چهارگوش یا مستطیلی:
در این نوع پیکر بندی کش به دو دندان از ردیف بالا و دو دندان از ردیف پایین متصل می‌شود و پس از مدتی باعث روی هم قرار گرفتن دو ردیف دندان می‌شود.
کش ارتودنسی میدلاین:
در این نوع پیکربندی، کش از قلاب دندان نیش بالا به قلاب دندان نیش ردیف پایین در جهت عکس وصل می‌شود. هدف از این پیکربندی قرار گرفتن خط میانی دندان‌های بالا و پایین به روی یک دیگر است.
کش ارتودنسی 7:
در این روش کش به قلاب سه دندان متصل شده تا به شکل حرف V در بیاید. این نوع پیکربندی الاستیک باعث تماس دو ردیف دندان شده و آن‌ها را روی هم قرار می‌دهد.
کش ارتودنسی کراس بایت:
در این روش کش از قسمت داخلی دندان‌های ردیف بالا به قلاب دندان‌های ردیف پایین وصل شده و همان طور که از نام آن پیداست، برای اصلاح حالت کراس بایت استفاده می‌شود.
کش ارتودنسی مثلثی قدامی:
در این روش کش از قلاب دندان نیش ردیف بالا به سمت دندان نیش ردیف پایین و سپس دندان آسیاب کوچک ردیف پایین وصل می‌شود. این پیکربندی برای اصلاح ناهنجاری اپن بایت به کار می‌رود.
نکات بهداشتی:
- کش ها پس از چند ساعت در روز خاصیت ارتجاعی و قدرت اولیه خود را از دست خواهند داد. بنابراین لازم است ابتدا با نحوه تعویض و جا انداختن کش یا الاستیک آشنا شده و روزی 3 تا 4 نوبت کش های ارتودنسی خود را تعویض نمایید.
- پس از هر وعده غذایی به دقت از مسواک و نخ دندان استفاده کنید.
- تنها برای خوردن غذا می‌توانید کش ها را از دهان خارج کنید.