دستگاه فانکشنال ارتودنسی
دستگاه فانکشنال ارتودنسی، یکی از انواع دستگاه‌های ارتودنسی است که به‌منظور رفع ناهنجاری‌های استخوان فک به کار می‌رود. اغلب دستگاه‌های ارتودنسی به قصد اصلاح بی‌نظمی و نابجایی دندان‌ها به کار می‌روند، اما دستگاه فانکشنال علاوه بر تأثیر در وضعیت قرارگیری دندان‌ها و بی‌نظمی آن‌ها بیشتر برای رفع ناهنجاری‌های فکی و آرواره‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرد.
دستگاه فانکشنال ارتودنسی و درمان ناهنجاری‌های استخوان فک:
ناهنجاری‌های آرواره یا استخوان فک به پنج دسته کلی تقسیم می‌شوند:
- ناهنجاری کلاس II: در این نوع ناهنجاری، فک پایینی فرد عقب‌تر از فک بالا قرار دارد.
- ناهنجاری کلاس III: در این نوع ناهنجاری فک پائینی فرد جلوتر از فک بالا قرار دارد.
- ناهنجاری دیپ بایت: در این نوع ناهنجاری فک‌ها به‌گونه‌ای قرارگرفته‌اند که دو ردیف دندان به‌جای روی‌هم قرار گرفتن، پشت سر هم قرارگرفته و بیش‌ازحد متعادل همپوشانی دارند. این ناهنجاری باعث کاهش ارتفاع صورت می‌شود و در زیبایی چهره اشخاص اثر نامطلوبی دارد.
- ناهنجاری اوپن بایت: در این نوع ناهنجاری هنگامی‌که دندان‌های ردیف بالا و پائین روی‌هم قرار می‌گیرند، بین آن‌ها فاصله زیادی وجود دارد و به‌طور کافی و صحیح همپوشانی ندارند. درواقع در این حالت اکثر دندان‌های دو ردیف بالا و پائین، روی یکدیگر قرار نمی‌گیرند.
- انحراف طرفی فک: در این نوع ناهنجاری یکی از فک‌ها به سمت راست و چپ متمایل است. این حالت نیز یکی از مواردی است که بر زیبایی چهره افراد اثر منفی می‌گذارد.
دستگاه فانکشنال ارتودنسی به‌طورکلی به‌منظور حرکت دادن فک بالا به سمت عقب و کشیدن فک پایین به سمت جلو طراحی‌شده است؛ اما در مورد سایر موارد ناهنجاری فکین نیز کاربرد دارد.
دستگاه ارتودنسی فانکشنال چگونه ناهنجاری‌های فک را درمان می‌کند؟
دستگاه‌های فانکشنال ارتودنسی، در انواع متنوعی تولید و عرضه می‌شوند. هر یک از این دستگاه‌ها به‌منظور اصلاح وضعیت استخوانی خاصی طراحی‌شده است، به‌طورکلی می‌توان گفت کار دستگاه‌های فانکشنال تغییر دادن عملکرد (function) ماهیچه‌ها و عضلات فک است. این دستگاه‌ها با اعمال فشار بر عضلات و ماهیچه‌های فک پایین باعث تحریک رشد آن، گسترش قوس دندانی و حرکت آن به سمت جلو می‌شود. به‌گونه‌ای که پس از مدتی استفاده از این دستگاه‌ها تأثیر آن بر نیم‌رخ افراد کاملاً مشهود است.
برای کسب بهترین نتیجه بایستی دقیقاً طبق زمان‌بندی متخصص ارتودنسی از دستگاه استفاده کرده و دستگاه به مدت طولانی از دهان خارج نشود.
بهترین سن برای اصلاح ناهنجاری فک
بهترین سن برای اصلاح ناهنجاری دندان‌ها، در فاصلهٔ پس از ده‌سالگی و پیش از بلوغ جنسی می‌باشد. در این سنین استخوان‌های بدن در حال رشد بوده و به‌خوبی به تحریک‌های دستگاه ارتودنسی پاسخ می‌دهند. دستگاه فانکشنال ارتودنسی عضلات فک پایین را تحریک کرده تا به سمت جلو حرکت کنند و در برخی موارد استخوان‌سازی انجام می‌شود تا فک پایین به‌اندازه کافی وسیع شود.
انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی
این ابزارهای ارتودنسی، در انواع ثابت و متحرک وجود دارند. مزیت نوع متحرک آن است که رعایت بهداشت و مسواک زدن در این نوع دستگاه‌ها بسیار راحت‌تر است. اما نوع ثابت این دستگاه‌ها در افرادی که برای قرار دادن دستگاه متحرک دردهان همکاری لازم را انجام نمی‌دهند، مناسب‌تر می‌باشد و نتیجه درمانی بهتری نیز دارد. دستگاه‌های ثابت باید توسط دندان‌پزشک نصب شوند، اما دستگاه‌های فانکشنال متحرک توسط خود فرد قابل گذاشتن و برداشتن هستند.
رعایت بهداشت دستگاه فانکشنال ارتودنسی
در هنگام استفاده از دستگاه فانکشنال بهتر است از خوردن مواد غذایی چسبنده، مانند پفک، و غذاهای سخت خودداری شود. پس از هر وعده غذایی باید دستگاه از دهان خارج‌شده و با دقت شستشو شوند.
رعایت بهداشت دهان و دندان در درمان‌های ارتودنسی امری ضروری است. درصورتی‌که دندان‌ها در حین ارتودنسی دچار پوسیدگی شوند، باید دستگاه‌های ارتودنسی از دهان خارج‌شده و سپس ترمیم شوند.