آشنایی با ناهنجاری های فک و راه درمان آن
فک ممکن است دچار ناهنجاری‌های گوناگونی باشد که به روی هم قرار نگرفتن دندانها روی هم و جابه‌جایی فک مربوط می‌شود. تقریباً بیشتر افراد با مشکلاتی از قبیل کجی دندانها، جابه‌جایی، انحراف و جلو و عقب بودن فک خود مواجه هستیم، ولی زمانی این مشکلات به پیگیری و درمان جدی نیاز دارند که در شیوه گفتار و نحوه غذا خوردن فرد اختلال به وجود آورند که تبعات آن پوسیدگی دندان و مینا خواهد بود. یکی از مشکلات افرادی که این نوع ناهنجاری‌ها را دارند این است که در جذابیت چهره و صورت آنها تأثیرگذار خواهد بود.
برخی مشکلات فک مادرزادی و ارثی هستند و برخی نیز منشأ دیگری دارند؛ به عنوان مثال عادت‌های نادرست دوران کودکی مانند مکیدن انگشت، زبان زدن به دندانها، استفاده از پستانک بالای 3 سالگی و همچنین استفاده از شیشه شیر در طولانی مدت. درآوردن دندان اضافی، افتادن دندانها و داشتن دندان نهفته از دیگر علل ایجاد ناهنجاری‌های فک هستند. پر کردن به شیوه نامناسب، شکستن فک در اثر سوانح و ایجاد تومورهای دهان و فک از علل مهم دیگر ایجاد این اختلالات هستند.
فک مجموعه‌ای از استخوان‌ها هستند که دندانها روی آنها سوارند و دارای دو بخش فک بالا و فک پایین هستند. فک بالا ثابت و بی‌حرکت و فک پایین متحرک است و در زمان خوردن غذا و صحبت کردن حرکت دارد. مفصل فک پایین با مفصل فکی گیجگاهی به استخوان جمجمه وصل می‌شود، وقتی این مفصل مشکل داشته باشد فرد دچار ناهنجاری‌های فک خواهد شد.
متداول‌ترین ناهنجاری‌های فک
- جلو بودن فک بالا یا پایین
- به هم فشرده یا فاصله‌دار بودن دندانها از هم
- انحراف فک بالا یا پایین
- هم‌پوشانی نداشتن دندان‌های پیشین
- اور بایت، آندربایت و کراس بایت
- چرخش دندانها
- جابه‌جایی فک بالا یا پایین
علائم ناهنجاری‌های فک
- نامنظم بودن دندانها مانند به‌هم فشردگی یا داشتن فاصله
- ایجاد تغییرات بد در چهره
- ایجاد درد در زمان جویدن و گاز زدن
- ایجاد مشکلات گفتاری
- تنفس دهانی
درمان ناهنجاری‌های فک
بهترین زمان درمان در اختلالات مادرزادی و ارثی 7 تا 12 سالگی است. بیماران با مراجعه به کلینیک ارتودنسی ردیف کردن دندانها را شروع می‌کنند و درمان را در ناحیه فک ادامه می‌دهند و این زمانی است که می‌شود این درمان را انجام داد، زیرا در دهان کودک دندان شیری و دائمی با هم وجود دارند.
وقتی درمان در زمان و سن مناسب انجام نشود و بیمار به سن بلوغ برسد، ادامه درمان این ناهنجاری‌ها سخت‌تر خواهد بود. فرد باید با مراجعه به متخصصان ارتودنسی و جراحان فک مشکل خود را برطرف کند.
با ارتودنسی برخی مشکلات مانند شلوغی و نامرتب بودن دندانها را می‌توان آسان‌تر درمان کرد. در درمان ارتودنسی به ساختار فک بالا و پایین و همچنین دندانها توجه می‌شود. اگر ساختار فک‌ها مشکلی داشته باشد، جفت شدن دندانها به طور ایده‌آل صورت نمی‌گیرد و زیبایی که بیمار به دنبال آن است ایجاد نخواهد شد. در افراد بالغ که تکامل استخوان‌ها کامل شده است، جراحی فک همراه با درمان ارتودنسی لازم است. در هر سنی این امکان وجود دارد که دندانها حرکت کنند، اگر بیمار از نظر ظاهری مشکلی نداشته باشد، می‌توان به درمان ارتودنسی اکتفا کرد.
مواقعی که مشکل شدید فکی وجود داشته باشد، باید جراحی فک توسط جراح فک و صورت انجام شود. روند درمان در این افراد به این شکل است که ابتدا با ارتودنسی دندانها مرتب می‌شوند و دندان‌های بالا و پایین روی هم قرار می‌گیرند تا در زمان جراحی با توجه به شکل دندانها فک‌ها جابه‌جا شوند.
درمان ارتودنسی بیماران معمولاً دو مرحله دارد. مرحله نخست پیش از جراحی است که به 6 تا 12 ماه زمان نیاز دارد و مرحله دوم که جراحی است 6 تا 9 ماه طول می‌کشد.