ارتودنتیست

کمترین نامی که از تجهیزات ارتودنسی به گوش رسیده است، احتمالاً همین سیم قوس دار باشد که همگی با شکل و شمایل آن آشنا هستیم. سیمی که نقش مهمی در ارتودنسی دارد و یکی از مهمترین ارکان انجام ارتودنسی محسوب می‌شود. درواقع اگر سیم قوس دار ارتودنسی وجود نداشته باشد، براکت های ارتودنسی بی مصرف خواهند بود. در ادامه مقاله درباره سیم قوس دار و انواع آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.

سیم قوس دار ارتودنسی چه نقشی در ارتودنسی ایفا می‌کند؟

ارتودنسی بر پایه وارد کردن نیرو به دندان‌های نامرتب و کج شده، عمل می‌کند. این نیرو در ارتودنسی ثابت، توسط سیم قوس دار ارتودنسی تنظیم می‌شود. سیم ارتودنسی از میان براکت ها عبور می‌کند و ارتودنتیست با تنظیم فشار از طریق سیم ارتودنسی، این نیرو را به براکت ها و سپس از براکت ها به دندان‌ها منتقل می‌کنند.

انواع سیم‌های ارتودنسی قوس دار

سیم قوس دار ارتودنسی یا به شکل ظاهری مقطع گرد است و یا مقطع آن شکل مستطیل و مربعی دارد.

  1. سیم مقطع گرد

سیم گرد ارتودنسی همان سیمی است که از ابتدا برای درمان ارتودنسی به کار می‌رود. این سیم انعطاف پذیر است و برای تراز کردن دندان‌ها به کار می‌رود. استفاده از سیم گرد در مراحل پیشرفته تر درمان، مناسب نیست چرا که سیم‌های گرد هیچ کنترل گشتاوری ندارند اما این سیم‌ها در آغاز درمان نیازهای بیمار را بر طرف می‌کنند.

  1. سیم مقطع مربعی

سیم‌های مقطع مربعی یا مستطیلی برای کنترل بهتر حرکات دندان‌ها استفاده می‌شود. این سیم‌ها انعطاف پذیری کمتری دارند اما استحکام بالایی دارند و به خوبی نیرو را به دندان‌ها منتقل می‌کنند.

سیم ارتودنسی از چه موادی تشکیل می‌شود؟

سیم ارتودنسی قوس دار از دو نوع ساختار تشکیل شده است. فولاد ضد زنگ و نیکل تیتانیوم موادی است که در ساختار این سیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فولاد ضد زنگ در سیم‌های قوس دار

این نوع سیم قوس دار چندین دهه است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. همان طور که از نامش پیداست خاصیت ضد زنگی دارد و به هیچ عنوان زنگ نمی‌زند. فولاد ضد زنگ برای ارتودنسی کاربردی است چرا که به دندان‌ها آسیبی وارد نمی‌کند و عملکرد خوبی دارد اما به عنوان یک سیم مناسب ارتودنسی در نظر گرفته نمی‌شود. سیم فولاد ضد زنگ خاصیت الاستیکی دارد. در صورتی که سیم را خم کنید، به جایگاه اصلی باز نمی‌گردد. از این رو ارتودنتیست ها بیشتر از جنس دیگر سیم استفاده می‌کنند و تنها در موارد خاصی که نیاز به این نوع سیم باشد، از فولاد ضد زنگ استفاده می‌کنند.

سیم نیکل تیتانیوم

این سیم کیفیت بالایی دارد و برای درمان ارتودنسی بسیار مناسب است. اولین دلیل محبوبیت این سیم، منعطف بودن آن است. در صورتی که تغییری روی سیم ایجاد شود، مجدداً به حالت اولیه خود باز می‌گردد. این نوع سیم، همان سیمی است که در مراحل اولیه درمان ارتودنسی از آن استفاده می‌شود. برای فعال شدن سیم نیکل تیتانیوم باید حرارت لازمه به سیم داده شود و سپس مورد استفاده قرار گیرد.

سیم ارتودنسی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

همان طور که گفته شد، سیم‌های ارتودنسی انواع گوناگونی دارند. سیم قوس دار ارتودنسی از همان ابتدای دوره برای دندان‌های نامرتب و کج مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس این سیم باید در اتصال به بریس ها تا حد زیادی منعطف باشد که در صورت خم شدن و وجود ناهمسانی در دندان‌ها، نشکند و یا تغییر شکل ندهد. از طرفی باید نیرویی را که باعث حرکت دندان‌ها می‌شود، به دندان‌ها اعمال کند. سیم‌های ارتودنسی در طول درمان چندین بار تعویض می‌شوند. هر چقدر دندان‌ها مرتب تر شوند، سیم‌های قوی تر با انعطاف پذیری کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا تسلط ارتودنتیست بر روی حرکت دندان‌ها بیشتر شود.

جنس سیم‌های ارتودنسی به گونه ای است که خاصیت ضد زنگی دارند و طعم فلز در دهان ایجاد نمی‌کنند تا جایی که بعد از مدتی بیمار متوجه وجود ارتودنسی در دهان خود نخواهد شد.

افرادی که قصد انجام ارتودنسی را دارند معمولاً سؤالات زیادی درباره این درمان در ذهن خود دارند. در این مقاله قصد داریم رایج ترین سؤالاتی که درباره ارتودنسی پرسیده می‌شود را پاسخ دهیم تا عزیزانی که قصد انجام ارتودنسی را دارند، با خیالی آسوده اقدام به این درمان کنند.

سن مناسب ارتودنسی چه سالی است؟

این سؤالی است که معمولاً بزرگسالان می‌پرسند. ارتودنسی را می‌توان در همه سنین انجام داد به شرطی که دندانی وجود داشته باشد و شرایط استخوان فک و لثه مطلوب باشد اما بهترین سن برای ارتودنسی را سنین کودکی بین ۱۲ تا ۱۵ سالگی می‌دانند. چرا که در این سن رشد فک قابل کنترل است و دندان‌ها ساده تر حرکت می‌کنند. نوجوانان نیز کاندیدای بهتری از بزرگسالان برای انجام این درمان هستند. بزرگسالان باید حدوداً ۳ سال درمان ارتودنسی را انجام دهند تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

آیا انجام ارتودنسی درد دارد؟

ارتودنسی بر پایه فشار بین دندان‌ها عمل می‌کند. در روزهای ابتدایی که فشار روی دندان‌ها بیشتر احساس می‌شود، اگر بدون قرص مسکن سپری کنید، قطعاً درد در ناحیه فک و گاهی سردردهای تنشی به سراغتان خواهد آمد. بدین منظور معمولاً ارتودنتیست یک مسکن مناسب به شما تجویز می‌کند. از خوردن مسکن به صورت خودسرانه بپرهیزید چرا که ممکن است باعث خونریزی لثه و اختلال در روند ارتودنسی شود.

ارتودنسی نیاز به جراحی دارد؟

منظورتان از جراحی دقیقاً چیست؟ جراحی فک یا جراحی دندان‌های نهفته و غیره. اگر فردی دچار اختلالات فکی باشد، در طی درمان ارتودنسی یا پس از اتمام درمان، نیاز به جراحی فک توسط یک متخصص جراح فک را دارد. اگر فردی دندان‌های نهفته دارد، باید با کمک جراحی دندان‌های نهفته‌اش را نمایان کرد و سپس با کمک ارتودنسی، این دندان‌ها را بر سر جای اصلی‌اش بازگرداند. گاهی اوقات جراحی یک دندان و کشیدن آن، از اولویت‌های انجام ارتودنسی محسوب می‌شود. نگران این موارد نباشید، کافی است به ارتودنتیست مراجعه کنید تا وی یک طرح درمانی چند ساله را برای شما بازگو کند.

تغذیه با ارتودنسی چگونه است؟

یکی از نگرانی‌های افرادی که می‌خواهند ارتودنسی کنند، غذا خوردن است. با ارتودنسی می‌توانید همه غذاهای دلخواهتان را بخورید به جز غذاهایی که سفتی زیادی دارند همچون ته دیگ، بلال و میوه های سخت. اگر قصد دارید میوه‌ای را بخورید نباید آن را گاز بزنید. میوه را به قطعات کوچکتر تقسیم کنید و در دهان بگذارید. از خوردن غذاهای چسبنده و خوراکی‌های شیرین و قندی نیز بپرهیزید. خوردن آدامس باعث می‌شود در بین براکت های دندان‌هایتان، این مواد چسبنده قرار گیرند و از طرفی، تمیز کردن آن ها کار بسیار دشواری است.

تمیز کردن دندان‌های ارتودنسی شده سخت است؟

بله! تمیز کردن دندان‌های ارتودنسی شده سخت تر از دندان‌های معمولی است. شما باید در طی دوران ارتودنسی بیشتر از روزهای عادی به بهداشت دهانتان توجه کنید. بعد از هر وعده غذایی باید مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. گیر افتادن غذا به ویژه در ارتودنسی ثابت فلزی، باعث پوسیده شدن سریع تر دندان‌ها می‌شود و روند درمانی را با اختلال مواجه خواهد کرد. درواقع اگر به بهداشت دهان اهمیت ندهید در آخر دندان‌های صاف و ردیف شده ای خواهید داشت که همگی دچار پوسیدگی و زردی شده اند.

پیش از انجام ارتودنسی باید اقدامات خاصی را انجام داد؟

پیش از انجام ارتودنسی باید همه دندان‌ها بررسی شود و در صورتی که نیاز به ترمیم و عصب کشی دارند، درمان شوند. جرم گیری نیز پیش از انجام ارتودنسی ضروری است. همه این موارد بدین منظور انجام می‌شود که در طول درمان، دندان‌ها دچار آسیب دیدگی نشوند. ارتودنسی یک درمان چند ساله است که باید در طول درمان، سلامت دندان‌ها تضمین شود.

آیا ارتودنسی بازگشت پذیر است؟

اگر نگران کج شدن و برهم ریختگی مجدد دندان‌هایتان هستید، نگرانی را کنار بگذارید و مطابق دستور ارتودنتیست خود عمل کنید. پس از اتمام ارتودنسی باید از ریتینرها یا نگهدارنده ها استفاده کنید تا دندان‌ها در سر جای خود، مستحکم شوند و ریشه دندان‌ها در بین استخوان های فک به خوبی قرار گیرد. در صورتی که از ریتینر استفاده نکنید، ممکن است دندان‌هایتان مجدداً برهم ریخته شود.

وظیفه ارتودنسی صاف و ردیف کردن دندان‌ها است. اگر ارتودنسی در سنین کودکی انجام شود، بسیاری از مشکلاتی را که در بزرگسالی باعث کاهش سرعت روند درمان می‌شوند، به همراه ندارد. البته این بدین معنا نیست که ارتودنسی تنها مختص کودکان است بلکه بزرگسالانی که شرایط لازم برای ارتودنسی را داشته باشند می‌توانند از این درمان استفاده کنند. معمولاً بزرگسالان دارای دندان‌های ترمیمی و عصب کشی شده هستند. ممکن است افرادی دندان‌هایشان ایمپلنت شده باشد و یا دارای روکش باشد. سؤال اینجاست که آیا می‌توان در این افراد، درمان ارتودنسی را انجام داد؟ در ادامه مقاله همراه ما باشید تا با ارتودنسی دندان‌های روکش شده بیشتر آشنا شوید.

ارتودنسی دندان‌های روکش شده

علم ارتودنسی به حدی پیشرفت کرده است که حتی اگر دندان‌های ایمپلنت شده داشته باشید، می‌توانید به سادگی درمان ارتودنسی را انجام دهید و هیچ مشکلی برای دندان ایمپلنت شما ایجاد نشود. دندان‌های روکش شده نیز از این دسته اند. اگر از دندان‌های روکش شده استفاده می‌کنید، به ویژه دندان‌هایی که در شش ماه اخیر روکش شده اند، باید به ارتودنتیست خود اطلاع دهید تا برنامه درمانی شما را با شرایط شما پیش ببرد. ارتودنتیست با در نظر گرفتن شرایط شما، با راهکارهای دیگری ارتودنسی را انجام می‌دهد. معمولاً دندان روکش شده در طی درمان ارتودنسی، بدون هیچ آسیبی باقی می‌ماند.

بررسی مقاومت دندان روکش شده

دندانی که روکش شده است باید تا حد امکان مقاومت داشته باشد تا در طول ارتودنسی، روکش آن تعویض نشود. بدین منظور باید مورد بررسی قرار گیرد تا تحمل نیروهای لازم را داشته باشد. گاهی اوقات بیمار به دلیل مقاومت کم دندان روکش شده، مجبور به تعویض نوع روکش دندانی اش می‌شود. در صورتی که مقاومت دندان روکش شده خوب باشد، ارتودنسی به سادگی انجام می‌شود.

چه زمانی دندان‌هایمان را روکش کنیم؟

افرادی که قصد ارتودنسی دارند و زمان برای روکش کردن دندان‌هایشان دارند، بهتر است روکش دندان‌هایشان را به بعد از ارتودنسی موکول کنند. با این که می‌توان با دندان‌های روکش شده ارتودنسی کرد اما مشکلات خاصی نیز سر راه بیمار و ارتودنتیست قرار می‌گیرد که بهتر است از آن پیشگیری شود. روکش کردن دندان‌ها می‌تواند به منظور سفید کردن دندانی که تغییر رنگ داده است انجام شود و یا به عنوان تقویت یک دندان که مستعد ترک خوردن است، مورد استفاده قرار گیرد. بیشترین دلیل روکش دندان، بحث زیبایی دندان‌ها است که معمولاً روی دندان‌هایی که بخش عظیمی از تاج خود را از دست داده اند قرار می‌گیرد. اگر نیاز فوری به روکش کردن دندان‌هایتان دارید، در ابتدا دندان‌هایتان را روکش کنید و سپس ارتودنسی کنید اما به ارتودنتیست خود اطلاع دهید تا ارتودنتیست از وجود دندان‌های روکش شده شما مطلع باشد.

مشکلاتی که ارتودنتیست با دندان روکش شده دارد، چیست؟

از آن جایی که دندان‌های روکش شده از مواد خاصی تهیه می‌شوند، چسباندن بریس ها به آن کمی دشوارتر از سایر دندان‌ها است. با این حال استفاده از چسب مخصوصی در ارتودنسی این مشکل را برطرف کرده است. اگر استفاده از این چسب کارساز نباشد بهترین راه ارتودنسی در این افراد، استفاده از ارتودنسی نامرئی متحرک است. ارتودنسی متحرک نیاز به چسب ندارد و به خوبی جوابگوی بیمار است. در ارتودنسی نامرئی باید به این نکته توجه کنید که نتیجه گیری مطلوب، بستگی به همکاری شما دارد. استفاده از ارتودنسی باید مطابق دستور ارتودنتیست باشد تا در پایان ارتودنسی، دندان‌های صاف و ردیف شده داشته باشید.

اگر دندان روکش شده، ایمپلنت باشد، کمی وضعیت دشوارتر است. چرا که دندان‌های ایمپلنت شده قادر به حرکت نیستند و حرکت دیگر دندان‌ها را محدود می کنند. یک ارتودنتیست ماهر می‌تواند از دندان‌های ایمپلنت شده به عنوان تکیه گاه استفاده کند و شرایط درمانی را به طور ویژه ای نتیجه بخش رقم بزند. اگر شما دندان‌های روکش دار شده دارید، نگران نباشید. کافی است به ارتودنتیست خود اعتماد کنید. متخصصین ارتودنسی وضعیت مشابه وضعیت دندان‌های شما را بسیار زیاد دیده‌اند و به راحتی می‌توانند فرایند درمانی شما را انجام پذیر کنند.

تقارن در ظاهر انسان، اهمیت ویژه‌ای دارد. چه بسا این تقارن مربوط به صورت و دندان‌ها شود. متأسفانه نوعی ناهنجاری دندانی و فکی وجود دارد که منجر به عدم تقارن در دندان‌ها و اجزای صورت می‌شود. دندان‌های نامتقارن نه تنها لبخند را نازیبا می‌کنند، بلکه بر روی اجزای چهره تأثیر می‌گذارند. اگر این عدم تقارن مربوط به فک باشد، یک طرف صورت بزرگتر از طرف دیگر خود را نشان می‌دهد. یکی از چشم‌ها نیز کوچکتر از چشم دیگر خواهد شد. همه این مشکلات تنها به دلیل عدم تقارن دندان‌ها و مشکلات فکی به وجود می‌آید. شاید در گذشته‌ها این مشکل راه حلی نداشت اما امروزه با انجام ارتودنسی و جراحی فک، راه حلی مناسب برای رفع این ناهنجاری به وجود آمده است.

آیا بعد از ارتودنسی دندان‌ها قرینه می‌شود؟

هدف از ارتودنسی، مرتب کردن دندان‌ها و قرینه سازی آن‌ها است. بله با کمک روش‌های ارتودنسی می‌توان دندان‌های قرینه‌ای را ایجاد کرد و لبخند را به لب بیماران بازگرداند البته این به شرطی است که دندان‌های نامتقارن تنها به دلیل برهم ریختگی دندانی به وجود آمده باشند. در صورتی که این مشکل به دلیل ناهنجاری فکین به وجود آمده باشد، روش درمان کمی متفاوت تر از یک ارتودنسی ساده خواهد شد.

چه زمانی دندان‌های نامتقارن به وجود می‌آیند؟

  • ممکن است دندان‌های نامتقارن در دوران بلوغ ایجاد شوند. در این دوره، فک در دو طرف صورت با رشد نابرابر خود، باعث برهم ریختگی تقارن دندانی می‌شود. برای پی بردن به این عارضه نیاز به رادیوگرافی خواهیم داشت.
  • گاهی اوقات دندان‌های نامتقارن به دلیل عدم رویش دندان در بخش‌های عقب‌تر دهان به وجود می‌آیند. در این صورت جایگاه خالی دندان توسط دندان‌های دیگر پر می‌شود و باعث حرکت کردن سایر دندان‌ها می‌شوند. زمانی که فرد دندان‌هایش را روی هم می‌گذارد، عدم تقارن دندانی دیده می‌شود.
  • میکروزومی همی فاسیال یکی دیگر از دلایل نامتقارنی دندان‌ها است. در این صورت، نیمه پایینی یک طرف صورت، به خوبی رشد نمی‌کند و باعث ایجاد نامتقارنی دندانی می‌شود. میکروزومی همی فاسیال، دومین نقص مادرزادی صورت است که در برخی افراد ایجاد می‌شود.
  • نامتقارن بودن دندان‌ها ممکن است از برهم ریختگی شدید دندان‌ها ایجاد شود. در این صورت دندان‌های برهم ریخته، هر کدام به یک سمت قرار می‌گیرند و اگر خط فرضی قرینه بودن را رسم کنیم، دندان‌ها روی یکدیگر قرار نمی‌گیرند.

دندان‌های نامتقارن چگونه قرینه می‌شوند؟

در ابتدا تمام دندان‌های بیمار پیش از انجام هر اقدامی، ترمیم می‌شود. زمانی که شرایط ارتودنسی مهیا شد، فرد با توجه به یک طرح درمان، ارتودنسی را آغاز می‌کند. در این طرح که برای هر فردی متناسب با شرایط وی، برنامه‌ریزی می‌شود، روش درمان دندان‌های نامتقارن ارائه می‌شود. ممکن است این روش با یک ارتودنسی ساده، پاسخگوی رفع نامتقارنی دندان‌ها باشد اما گاهی برای رفع این ناهنجاری نیاز به جراحی فک خواهیم داشت. بدین ترتیب در ابتدا ارتودنسی انجام می‌شود و پس از کسب شرایط لازم برای جراحی فک، جراح فک که با ارتودنتیست هماهنگ شده است، این جراحی را انجام می‌دهد.

لازم به ذکر است که اگر اختلالات فکی و عدم تقارن دندان‌ها در کودکی تشخیص داده شود، به راحتی می‌توان بدون انجام جراحی‌های سختی همچون جراحی فک، به این مشکل خاتمه داد. در دوره کودکی انجام ارتودنسی، نتیجه مطلوب‌تر و راحت‌تری خواهد داشت. چرا که رشد استخوان‌های فک کودک قابل کنترل است و از طرفی، دندان‌های کودکان ساده تر جابجا می‌شوند البته این بدین معنا نیست که انجام ارتودنسی به سن خاصی مربوط می‌شود. در همه سنین تا زمانی که شرایط درمان ارتودنسی را داشته باشید، می‌توانید از این درمان استفاده کنید.

چرا باید دندان‌های نامتقارن را قرینه کرد؟

اولین و مهمترین دلیل برای انجام این درمان، زیبایی است. افرادی که از دندان‌های نامتقارن رنج می‌برند، از ظاهر خود راضی نیستند و معمولاً دچار کمبود اعتماد به نفس می‌شوند. از طرفی جویدن و گاز زدن با این دندان‌ها، دشوار است و ممکن است مشکلات گوارشی را در این افراد به وجود آورد. مشکلات گوارشی زمینه ساز بسیاری از بیماری‌ها است. از این رو اگر از دندان‌های نامتقارن رنج می‌برید، فوراً به یک ارتودنتیست مراجعه کنید.

حتماً شما هم شنیده‌اید که می‌گویند ارتودنسی در دوران کودکی بهتر از بزرگسالی است؟ حتی گاهی این شنیده ها به یک باور غلط نیز تبدیل می‌شود و برخی را به این فکر سوق می‌دهد که ارتودنسی فقط مخصوص کودکان است و هیچ بزرگسالی نباید از آن استفاده کند چرا که برای بزرگسالان بی فایده است. با این که این حرف کاملاً بی اساس است و ارتودنسی بزرگسالان نتیجه ای مطلوب برای بیماران به همراه خواهد داشت اما به طور کلی مشکلاتی برای درمان ارتودنسی در بزرگسالان وجود دارد که در کودکان کمتر دیده می‌شود. از این رو ارتودنسی در کودکی بهتر از بزرگسالی است. با تفاوت‌های بین ارتودنسی کودکان و بزرگسالان آشنا شوید.

تفاوت استخوان بندی فک ها

استخوان بندی فک های کودکان نسبت به بزرگسالان نرم تر است و قابلیت حرکت دندان ها در آن بسیار ساده تر است. درواقع مدت زمان ارتودنسی در کودکان به دلیل جابجایی سریع تر دندان‌ها، کاهش می‌یابد. از طرفی رشد استخوان‌های فک کودکان را می‌توان از همان ابتدا کنترل کرد. در این صورت اگر کودک دچار ناهنجاری‌های فکی باشد، با ارتودنسی می‌توان به‌سادگی آن را برطرف کرد اما اگر مشکلات فکی در سن بزرگسالی درمان شود، باید علاوه بر ارتودنسی، به جراحی های فک نیز تن داد.

مشکلات لثه ای

یکی از شرایط انجام ارتودنسی، سالم بودن لثه ها است. این مشکل در کودکان وجود ندارد اما بسیاری از بزرگسالان را درگیر خود کرده است. در این صورت بزرگسال باید پیش از انجام ارتودنسی تمام مشکلات لثه ای خود را برطرف کند تا درمان ارتودنسی نتیجه بخش باشد. این مشکلات شامل تحلیل لثه و عفونت لثه و … می‌شود.

ترمیم دندان‌ها در بزرگسالی

دندان‌های بزرگسالان نسبت به کودکان دارای پوسیدگی های بیشتری است. افرادی که در بزرگسالی اقدام به درمان ارتودنسی می‌کنند، باید دندان‌های خود را پیش از ارتودنسی، ترمیم و جرم‌گیری کنند تا در دوره ارتودنسی اختلالی ایجاد نشود. این در حالی است که کودکان اغلب از این مرحله سریع تر عبور می‌کنند و نیازی به ترمیم های اساسی و عصب کشی و … ندارند.

عدم وجود دندان در بزرگسالی

گاهی مواقع بزرگسالانی که ارتودنسی انجام می‌دهند، یک یا چند دندان خود را از دست داده اند. در این صورت، درمان سخت تر خواهد بود چرا که استخوان‌های فک در جایگاه دندان‌های از دست رفته، تحلیل می‌روند و جابجایی دندان‌ها در این مکان سخت‌تر خواهد بود. از این رو ممکن است ارتودنتیست با کمک استخوان پروتزی، این بخش را ترمیم کند.

جایگاه اجتماعی

کارهایی که یک کودک با ارتودنسی انجام می‌دهد با بزرگسالان متفاوت است. درواقع بسیاری از بزرگسالان به دلیل جایگاه اجتماعی خود، نمی‌توانند به خوبی ارتودنسی کنند اما ارتودنسی در کودکان و نوجوانان نه تنها باعث نازیبایی شان نمی‌شود بلکه به یک مد در بین بسیاری از آن ها تبدیل می‌شود.

ایجاد اعتماد به نفس در کودکان

ارتودنسی در کودکی باعث ایجاد اعتماد به نفس در بزرگسالی می‌شود. تصور کنید که کودکی با دندان‌های برهم ریخته و نامرتب، در بین دوستانش حاضر شود. اگر این کودک اختلالات فکی داشته باشد، بی شک زیبایی چهره اش تحت تأثیر این اختلال قرار خواهد گرفت. اگر این کودک به این باور برسد که چهره زیبایی ندارد و با همین باور ذهنی رشد کند، در بزرگسالی دچار اختلالات جمع گریزی، کمبود اعتماد به نفس و عدم رضایت از خود میرسد. اگر ارتودنسی در کودکی انجام شود، سال های کودکی و نوجوانی با آسودگی خیال برای آن ها طی می‌شود. با این حال اگر فرد در کودکی ارتودنسی نکرده است، در بزرگسالی حتماً باید این درمان را انجام دهد. ارتودنسی در بزرگسالی نیز می‌تواند مجدداً اعتماد به نفس را به فرد بازگرداند.

کلام آخر

به قول قدیمی ها ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است! برای ارتودنسی نیز اگر تاکنون اقدام نکرده اید و پا به سن بزرگسالی گذاشته اید، فوراً اقدام به این درمان کنید. ارتودنسی نه تنها باعث زیبایی چهره فرد می‌شود بلکه باعث پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های روحی و جسمی می‌شود که ممکن است آینده فرد را در خطر قرار دهد.

ارتودنسی بر پایه ایجاد فشار بین دندان‌ها عمل می‌کند. برای این که فشار وارد شده بر دندان‌ها دقیق و کنترل شده باشد، نیاز به تجهیزاتی همچون بریس ها داریم. بریس ارتودنسی، روی دندان‌ها چسبیده می‌شوند و از بین آن‌ها، سیم ارتودنسی عبور می‌کند. در نهایت بریس ها و سیم ارتودنسی، با تنظیم فشار، باعث حرکت دندان‌ها می‌شوند. با همین تکنیک، شاهد صاف شدن و ردیف شدن دندان‌ها خواهیم بود.

عملکرد بریس ها چگونه است؟

بریس ها روی دندان‌ها چسبیده می‌شوند. درواقع بریس ها به عنوان تکیه گاهی برای حرکت دادن دندان‌ها انتخاب می‌شوند. ارتودنتیست با محکم کردن سیم ارتودنسی، باعث می‌شود که فشاری ملایم به بریس ها وارد شود. این فشار توسط بریس ها به دندان‌ها داده می‌شود و در نهایت، دندان‌ها با حرکت بسیار آهسته، در طول ماه، تغییر می‌کنند. معمولاً یک میلی‌متر هر دندان در طول یک ماه حرکت می‌کند.

بریس های جدید چه تفاوتی با نسخه‌های قدیمی‌تر دارند؟

بریس های جدید، نسبت به بریس های قدیمی، سبک‌تر و مقاوم‌تر شده‌اند. درواقع بریس ها کوچک‌تر از گذشته هستند و عملکرد بهتری نسبت به قبل دارند. تنوع بریس های جدید نسبت به گذشته بسیار بیشتر است. انواع بریس های زیبا، برای زیباتر شدن بیمار در طی درمان، ساخته شده است. از این رو بیماران از وجود تجهیزات ارتودنسی در دهان خود، معمولاً شکایت نمی‌کنند. به خصوص نوجوانان که استفاده از بریس های زینتی برایشان به یک مد تبدیل شده است.

با انواع بریس آشنا شوید.

بریس ها انواع گوناگونی دارند. زمانی که به یک ارتودنتیست مراجعه می‌کنید، ارتودنتیست پس از بررسی وضعیت دندان‌های شما، به شما حق انتخاب می‌دهد. البته در بیشتر شرایط ارتودنتیست یک بریس مناسب را برای شما انتخاب می‌کند اما اگر از ظاهر بریس ناراضی باشید، می‌توانید در طی درمان مطرح کنید تا گزینه‌های مختلفی پیش روی شما قرار گیرد. در ادامه با انواع بریس آشنا شوید.

بریس فلزی:

شایع‌ترین مدل استفاده شده در درمان ارتودنسی، بریس های فلزی هستند. این بریس ها به بریس های سنتی نیز شهرت دارند. هزینه کم و کاربرد زیاد آن‌ها، این مدل از انواع بریس را محبوب‌تر کرده است. کاری که در انتخاب این نوع بریس می‌توانید انجام دهید، انتخاب یک رنگ مناسب کش یا نوار پلاستیکی در اطراف بریس است. معمولاً جوانان علاقه دارند هر ماه یک رنگ روی دندان‌هایشان باشد.

بریس سرامیکی:

نوع دیگری از بریس ها که بسیار طرفدار دارد، بریس سرامیکی است. از آن جایی که بریس سرامیکی شفاف است، دقیقاً رنگ دندان‌ها را انعکاس می‌دهد و سیم رد شده از بین آن نیز هم رنگ دندان ساخته می‌شود. این نوع بریس برای افرادی که نمی‌خواهند ارتودنسی شان دیده شود، مناسب است. بریس سرامیکی نه تنها تأثیر منفی در زیبایی فرد نمی‌گذارد، بلکه چهره فرد را زیباتر و جذاب‌تر می‌کند. از آن جایی که ساختار این بریس ها متفاوت از بریس های فلزی است، هزینه این نوع ارتودنسی بیشتر از ارتودنسی ثابت فلزی است.

بریس ارتودنسی لینگوال

این نوع بریس با بریس فلزی تفاوتی ندارد، تنها در نوع به کار رفتن آن، متفاوت است. بریس های لینگوال در پشت دندان‌ها به کار می رود. از این رو فردی که ارتودنسی دارد، به هیچ عنوان ارتودنسی اش، دیده نمی‌شود و تنها خودش متوجه این موضوع می‌شود. هر چند که این نوع ارتودنسی به دلیل ایجاد اشکال در گفتار و سختی در نصب و تمیزی دندان‌ها، پیشنهاد نمی‌شود اما با این حال طرفداران خاص خود را دارد.

بریس نامرئی

نوع بریس نامرئی کاملاً متفاوت از مدل‌های دیگر است. درواقع براکت های پلاستیکی که به آن پلاک‌های نامرئی نیز گفته می‌شود، در ارتودنسی متحرک به کار می‌روند. در ساختار این نوع بریس، از نوعی پلاستیک مرغوب شفاف استفاده شده است که هنگام استفاده، دقیقاً رنگ دندان‌ها را به نمایش می‌گذارد.

کدام نوع بریس بهتر است؟

با این که بریس های شفاف و سرامیکی زیبایی بیشتری دارند اما اگر از نظر مقاومت و کارایی بخواهیم یک نوع بریس را انتخاب کنیم، ترجیحاً بهتر است از بریس های فلزی استفاده کنیم. این بریس ها مقاومت بالایی دارند و با خوردن غذا، معمولاً به سادگی کج یا جابجا نمی‌شوند.

ترمیم دندان و درمان ارتودنسی

بسیاری از افرادی که قصد درمان ارتودنسی و اصلاح نا مرتب بودن دندان هایشان را دارند، دچار پوسیدگی و عفونت دندان هم هستند. این سوال برای بسیاری از افراد پیش می آید که آیا باید این پوسیدگی ها را قبل از شروع ارتودنسی درمان کرد یا می توان ترمیم آن ها را به بعد از اتمام دوره ارتودنسی موکول کرد؟

بهتر است قبل از هر کاری با متخصص ارتودنسی مشورت کنید. ممکن است پوسیدگی دندان شما بسیار زیاد باشد و دندانپزشک مجبور به کشیدن کامل دندان شما بشود. از طرفی ممکن است پوسیدگی دندان شما زیاد نباشد، ولی متخصص ارتودنسی تصمیم بگیرد برای اصلاح نا مرتب بودن دندان های شما، دندان پوسیده را بکشد، در این صورت اگر قبل از ارتودنسی آن دندان را ترمیم کنید متحمل صرف  هزینه های اضافی و بی جهت شده اید.

ممکن است دندان های شما نیاز به پر کردن و ترمیم داشته باشد و وجود براکت های ارتودنسی مانع از انجام کار بشود و  محل پوسیدگی را مسدود کرده باشد. در این حالت حتما باید قبل از شروع درمان ارتودنسی ، از متخصص دندانپزشکی بخواهید تا دندان های شما را از نظر وجود پوسیدگی بررسی کند.

آیا پر کردن دندان در حین  درمان ارتودنسی امکان پذیر است؟

بله! البته در صورتی که قبل از شروع دوره ارتودنسی با متخصص مشورت کرده باشید و او با توجه به وضعیت دندان های شما سیم و براکت ها را متصل کرده باشد، امکان پر کردن دندان ها همزمان با دستگاه ارتودنسی وجود دارد. اگر دندانپزشک تشخیص دهد که اتصال براکت ها محل پوسیدگی دندان ها را مسدود نمی کند، دستگاه ارتودنسی را روی دندان های شما نصب خواهد کرد ، سپس شما می توانید هر زمان که مایل هستید دندان های خود را ترمیم کنید. ترمیم دندان های پوسیده در دوره درمان ارتودنسی مانند ترمیم معمولی دندان هاست.

 

مزیت های پر کردن دندان قبل از ارتودنسی

اگر با مشورت دندان پزشک تصمیم گرفتید که قبل از شروع ارتودنسی پوسیدگی دندان خود را ترمیم کنید، می توانید مطمئن باشید که در طول دوره ارتودنسی که بین ۱۸ ماه تا سه سال طول می کشد، نواحی پوسیده ی دندان های شما گسترش پیدا نمی کنند و نیازی نخواهید داشت تا با وجود سیم و براکت های ارتودنسی دندان های خود را ترمیم کنید.

البته همان طور که گفته شد گاهی ممکن است دندانپزشک تصمیم بگیرد که دندان پوسیده شما را قبل از ارتودنسی ترمیم نماید؛ بنابراین حتما قبل از هر اقدامی با دندانپزشک و متخصص ارتودنسی مشورت کنید.

بهداشت دندان ها در طول دوره درمان ارتودنسی

باید توجه داشته باشید که انجام هرگونه عملیات دندانپزشکی با وجود مجموعه سیم ها و براکت ها مشکل است. بنابراین باید به دقت دندان های خود را نظافت کنید و پس از هروعده غذایی با مسواک بین دندانی مخصوص ارتودنسی تمام سطوح دندان ها را تمیز کنید و نخ بکشید تا مانع از پوسیدگی دندان ها شوید.

کاربرد کش های ارتودنسی

همان طور که می دانید در درمان ارتودنسی از مجموعه ای از براکت ها و سیم ها استفاده می شود. گاهی دندانپزشک تصمیم میگیرد جهت تسریع درمان یا اصلاح برخی اشکالات دندانی از کش در درمان ارتودنسی استفاده کند. در ارتودنسی از انواع مختلفی از کش ها استفاده می شود. می توانید رنگ کش ها را به دلخواه خود انتخاب کنید و از رنگ های مختلف استفاده کنید. اما محل قرار گیری کش ها را فقط متخصص دندانپزشک تعیین می کند.

فشاری که کش های ارتودنسی به دندان ها وارد می کنند می تواند دندان ها را در جهت مورد نظر دندانپزشک به حرکت در آورد تا شکل نامناسب و نا بجایی و در هم ریختگی دندان ها  اصلاح شود.

انواع کش ارتودنسی:

اورینگ O-ring

اورینگ دسته ای از کش های حلقه ای شکل است که دور تک تک براکت ها قرار می گیرد و سیم ها را درون براکت ها محکم نگه می دارد. اورینگ ها در رنگ های متنوعی عرضه می شوند.

رابر بند یا الاستیک ارتودنسی

اگر دندان پزشک بخواهد یکی از دندان ها به دیگری فشار وارد کند و به وسیله این فشار، جای نامناسب و بدشکلی دندان را  اصلاح کند از الاستیک یا رابر بند استفاده می کند. برای اتصال کش به براکت، الاستیک را به هوک یا قلاب براکت متصل می کنند. الاستیک ها یا رابربندها نیز در رنگ های متنوعی تولید و عرضه می شوند. رنگ کش های ارتودنسی را می توانید خودتان انتخاب کنید ولی باید بدانید که تماس با مواد غذایی ممکن است  موجب تغییر رنگ کش های ارتودنسی روشن یا شفاف بشوند و نمای نامناسبی در دهان شما ایجاد کنند.

 

انواع کش ارتودنسی از نظر شکل اتصال:

الاستیک کلاس ۲

این نوع پیکربندی الاستیک در ارتودنسی معمولا برای عقب کشیدن دندان های بالایی و جلو کشیدن دندان های ردیف پایین استفاده می شود. در این حالت کش از قلاب دندان نیش بالایی به قلاب دندان آسیای پایین وصل می شود.

الاستیک مثلثی

این نوع پیکربندی الاستیک برای به حرکت درآوردن دندان های بالایی به سمت عقب و به حرکت درآوردن دندان های پایینی به سمت جلو استفاده می شود. در این حالت کش از  قلاب دندان نیش بالایی به قلاب دندان آسیای پایین و قلاب دندان نیش پایین متصل می شود و شکلی مثلثی به وجود می آورد.

الاستیک کلاس ۳

این نوع پیکربندی الاستیک باعث تسریع حرکت دندان های بالایی به سمت جلو و حرکت دندان های پایین به سمت عقب می شود. در این حالت کش، از قلاب دندان نیش پایین به دندان آسیای بالا متصل می شود.

الاستیک کلاس ۱

این نوع درمان با الاستیک به منظور کاهش فاصله بین دندان ها استفاده می شود . در این روش ، الاستیک از  قلاب دندان آسیای بالا به سمت قلاب دندان نیش بالا کشیده می شود.

الاستیک جعبه ای

در این حالت حرکت دندان ها برای روی هم قرار گرفتن درست، مد نظر است. در این روش کش به قلاب دو دندان در ردیف بالا و دو دندان در ردیف پایین متصل می شود.

الاستیک مثلثی پیشین

این نوع پیکر بندی برای مواقعی کاربرد دارد که دندان های جلویی ردیف بالا روی دندان های جلویی ردیف پایین قرار نمی گیرند. به این حالت اوپن بایت گفته می شود. در این حالت الاستیک از قلاب دندان نیش بالا به قلاب دندان های آسیای دوم و دندان نیش ردیف پایین متصل می شود.

انواع کش ارتودنسی

کش های ارتودنسی در انوع مختلفی عرضه می شوند و  قطر های متفاوتی دارند که قدرت کشش آنها بر حسب اندازه قطر تعیین می شود و همانطور که قبلا نیز گفتیم،کش های ارتودنسی رنگ های متفاوتی دارد. تغییر رنگ کش های ارتودنسی به مرور اتفاق میافتد و نگران کننده نیست و در هنگام معاینات دوره ای قابل تعویض می باشد.

 

اصلاح دندان نیش بیرون زده 

دندان نیش به دلیل مکان خاصی که در قوس دندانی دارند، نقش بسیار مهمی در زیبایی صورت و لبخند افراد ایفا می کنند. دندان های نیش فضای پشت لب ها را پر می کند و فقدان آن ها باعث فرو رفتگی لب ها می شود و به همین دلیل فرد مسن تر به نظر می رسد. دندان های نیش هنگام لبخند، دو طرف لب شخص دیده می شوند و اگر شکل نا مناسبی داشته باشند به سرعت توجه مخاطب را به خود جلب می کنند. این موضوع می تواند اعتماد به نفس شخص را کاهش دهد و در ارتباطات اجتماعی او مشکلاتی ایجاد کند. بنابراین اصلاح نا هنجاری دندان نیش اهمیت ویژه ای دارد.

علت رشد نا بجای دندان نیش چیست؟

بنا به دلایل مختلف ممکن است دندان نیش در محل مناسب خود رشد نکند. گاهی ممکن است دندان نیش به سمت سقف دهان (کام) متمایل شود و به جای مکان طبیعی خود، کاملا خارج از قوس دندانی و در فضای کام رشد کند. گاهی هم ممکن است دندان نیش بیرون زده و از قوس دندانی به سمت جلو حرکت کند. در هر دو این موارد دندانپزشک می تواند با درمان ارتودنسی نا هنجاری دندان نیش را اصلاح کند و آن را در مکان طبیعی خودش قرار دهد. دندان های نیش به دلایل مختلفی خارج از محل مخصوص خود رشد می کنند:

عوامل ژنتیکی

در اثر وجود عوامل ژنتیکی ممکن است دندان نیش به سمت کام حرکت کرده و در آن جا رشد کند. گاهی هم ممکن است دندان نیش به دلایل ژنتیکی و وراثتی به صورت نهفته باقی بماند. در این موارد با درمان ارتودنسی دندان ها به حالت عادی باز خواهند گشت.

 

کمبود فضای کافی

یکی از دلایل رشد نا بجای دندان نیش، کمبود فضای کافی برای رشد است. هنگامی که دندان نیش شیری به دلیل پوسیدگی، یا به هر دلیل دیگری زودتر از موعد مقرر، از دست برود، یک فضای خالی در لثه کودک ایجاد می کند. در این هنگام دندان های دیگر به سمت فضای خالی حرکت کرده و سعی می کنند تا جای خالی دندان از دست رفته را پر کنند. هنگامی که جای دندان نیش به وسیله دندان های دیگر پر می شود، دندان نیش دائمی فضای کافی برای رشد نخواهد داشت و  به سمت عقب یا جلو متمایل می شود. به این ترتیب دندان نیش بیرون زده و از مسیر طبیعی رشد خود منحرف می شود.

دندان نیش نهفته چیست؟

به دلایل مختلفی ممکن است دندان نیش رشد نکند و درون لثه به صورت  نهفته باقی بماند. بسیاری از موارد دندان های نهفته علائم خاصی ندارند و مشکلی برای فرد ایجاد نمی کنند، حتی ممکن است فرد متوجه وجود دندان نیش نهفته در دهان خود نشود. اما در بسیاری موارد ممکن است دندان های نهفته برای رشد سایر دندان ها مشکلاتی ایجاد کنند که باید با مراجعه به دندانپزشک نسبت به درمان آن ها اقدام کرد.

دندان نیش بیرون زده چگونه درمان می شود؟

در صورتی که دندان نیش بیرون زده در زاویه غیر عادی رشد کرده باشد، به سمت کام متمایل باشد، یا نهفته باشد، بایستی به دندانپزشک مراجعه کرده و نسبت به درمان ارتودنسی اقدام کنید.

نامرتبی دندان‌ها 

همواره لبخند به لب داشتن مورد تحسین قرار گرفته و همه ما می‌دانیم زیبایی چهره با لبخند افزایش پیدا می‌کند، بنابراین برای داشتن لبخندی زیبا به فاکتورهایی نیاز داریم که مهم‌ترین آن داشتن دندان‌های مرتب و درخشان است.

به دلایل مختلف برخی افراد دندان‌های صاف و مرتب ندارند و از رنگ زرد آنها نیز رنج می‌برند که در این صورت باید به فکر درمان و راه چاره باشند.

سطح ناصاف دندان‌های نامرتب فقط ظاهر و زیبایی افراد را به چالش نمی‌کشند، جویدن غذا سخت شده، فرد را دچار مشکلات گوارشی می‌کند، از طرف دیگر به راحتی تمیز نمی‌شوند و باعث بوی بد دهان می‌شوند.

خوشبختانه با پیشرفت روزافزون علم دندانپزشکی و همچنین پیشنهادهای متنوع متخصصان زیبایی، برای داشتن لبخند زیبا که دندان‌های سفید و مرتب شما بدرخشد، هموار شده است. افراد با ظاهری آراسته و زیبا دارای آرامش و اعتماد به نفس بیشتری هستند و این نکته در روند زندگی و فعالیت‌های اجتماعی فرد تأثیر شگرفی دارد.

  

نکاتی درباره درمان‌های غیر از ارتودنسی برای نظم بخشیدن به دندان‌ها

  • یکی از روش‌های مرتب کردن دندان، تراشیدن و پر کردن دندان با مواد ترمیمی است. به این شکل که دندان‌های بیرون زده را می‌تراشند و دندان‌های فرو رفته و کوتاه‌تر را با کامپوزیت پر، صاف و مرتب می‌کنند.
  • روش درمانی دیگری که این روزها برای مرتب کردن دندان، طرف داران زیادی دارد، استفاده از کامپوزیت و باندهایی با ویژگی کاربردی‌تر است که نگرانی بیماران را در زمینه سلامت دندانشان برطرف می‌کند، زیرا نیازی به تراش دندان ندارد.
  • مواد جدیدی که دندانپزشکان اخیراً از آنها استفاده می‌کنند حاوی فلوراید بوده و سطح دندان‌ها را به طور یکسان پر می‌کنند به این ترتیب دندان‌های درخشان و یک دستی خواهید داشت.
  • اغلب متخصصان دندانپزشک با مرتب کردن دندان‌ها بدون ارتودنسی مخالفند، چون معتقدند تراشیدن و از بین بردن سطح مینای دندان، موجب پوسیدگی می‌شود و عمر آنها را کاهش می‌دهد.

درمان دندان‌های نامرتب با ارتودنسی

بهترین راهی که برای مرتب کردن دندان‌های کج و معوج به ذهن می‌رسد، درمان از طریق ارتودنسی است. با این روش ریشه و تاج دندان از جای خود حرکت می‌کند و به مرور زمان مرتب می‌شود.

عارضه نامرتبی دندان در افراد متفاوت است و درجه‌های مختلفی دارد، بنابراین، طول درمان به روش ارتودنسی برای هر فرد بین ۱ تا ۲ سال متغیر است.

ارتودنسی برخلاف گفته‌های متداول محدودیت سنی ندارد، اگر در سن رشد انجام شود موجب تغییر در رشد دو فک می‌شود و در سن بالاتر به دلیل این که استخوان‌ها رشد کرده‌اند، طول درمان کمی طولانی تر خواهد بود.

برای ظاهر ناخوشایند پلاک‌های ارتودنسی چاره‌ای اندیشیده شده است و نوع شفاف آن وجود دارد که بیماران در سنین بالا ترجیح می‌دهند از آن استفاده کنند. این نوع پلاک‌ها از جنس پلاستیک و شفاف هستند و روش جدید بدون استفاده از سیم برای مرتب کردن دندان‌ها است و هنگام غذا خوردن می‌توانید به راحتی از دهانتان خارج کنید و بعد از غذا و مسواک زدن دوباره روی دندانتان بگذارید.

با انجام درمان ارتودنسی مهم‌ترین تأکید روی رعایت بهداشت دهان و دندان است و دقت، تمرکز و وسواس بیش از پیش بیمار ضرورت دارد. توجه داشته باشید ارتودنسی هم دارای معایبی است که شاید با دانستن آنها این روش درمانی را فراموش کنید و به سراغ درمان دیگری بروید.

ارتودنسی با وجود این که درمان مناسب و تأیید شده‌ای برای مرتب کردن دندان‌ها محسوب می‌شود، ایرادهایی دارد: از قبیل طولانی بودن مدت درمان، ظاهر ناخوشایند در طول درمان، احتمال پوسیدگی دندان و مشکلات لثه در طی درمان که باید برای این موارد مراقبت‌های ویژه‌ای در نظر گرفته شود.

در نهایت این ارتودنتیست یا دندانپزشک معالج است که با بررسی دندان‌ها تشخیص می‌دهد چه درمانی را برای فرد تجویز کند که دندان‌ها به خوبی مرتب شوند.

 انحراف فک

فک‌ها از اعضای مهم صورت هستند که هم در زیبایی مؤثرند و هم نقش مهمی در تنفس و غذا خوردن دارند. این اعضا ممکن است در اثر عوامل مختلف دچار ناهنجاری‌های گوناگون شوند. از جمله این ناهنجاری‌ها می توان به جلو آمدگی و عقب رفتگی فک بالا، انحراف، روی هم قرار نگرفتن دندان‌ها، فاصله بین دندان‌ها، دندان‌های روی هم قرار گرفته، چرخش دندان‌ها، اور بایت دندان، آندر بایت دندان و کراس بایت دندان را اشاره کرد. البته به جز آندربایت که به فک پایین مربوط است، فک بالا ممکن است دچار بیشتر این مشکلات شود.

انحراف فک بالا چیست؟

یکی از این مشکلات همان طور که اشاره کردیم انحراف فک بالا است. در این حالت خط میانی دندان‌های جلو فک بالا با خط مرکزی دندان‌های جلوی فک پایین در یک راستا نیستند. یعنی دندان‌ها روی هم قرار نمی گیرند. علاوه بر نازیبایی ممکن است فرد را دچار مشکلات شدیدتری نیز بکند و عوارضی داشته باشد که مجبور به درمان شود.

عوامل مختلفی ممکن است موجب انحراف فک بالا شوند. احتمال دارد این اختلال ژنتیکی باشد یا بر اثر حادثه یا ضربه این انحراف ایجاد شود. به جز اینها استفاده بیش‌ از اندازه از فک برای جویدن خوراکی‌های سفت و یا دیگر اشیای غیر خوراکی مانند مداد و خودکار می تواند موقعیت فک را عوض کند و موجب انحراف آن شود.

  

انحراف فک بالا چه مشکلاتی را برای فرد به دنبال دارد؟

این بیماری در مراحل پیشرفته می تواند به بروز مشکلاتی در جویدن، تنفس و خوابیدن منجر شود. البته درد و ناراحتی نیز در برخی افراد دیده شده است. در کل مشکلاتی نیز در زمینه رعایت بهداشت دهان و دندان برای آنها به وجود می آید. یعنی به دلیل مشکلات نمی توانند دندان‌های خود را خوب تمیز کنند و ممکن است بیشتر از بقیه دچار پوسیدگی دندانی شوند.

به همین جهت باید برای درمان آنها اقدام شود. روش‌های مختلفی برای درمان این ناهنجاری وجود دارد که با توجه به نوع مشکل، طرح درمان مورد نظر برای فرد در نظر گرفته می شود. این درمان‌ها شامل ارتودنسی و جراحی ارتوگناتیک می شوند. 

روش‌های درمان ناهنجاری‌ فک بالا

جراحی ارتوگناتیک

در موارد شدید انحراف فک از این جراحی استفاده می شود. جراح با کمک ابزارهایی مانند صفحه‌های مخصوص، اتصالات، پیچ و سیم جراحی انحراف فک را اصلاح می کند و شکل و ظاهر آن را بهبود می بخشد. به طور معمول جراحی زمانی توصیه می شود که ناهنجاری فک فعالیت‌های روزانه بیمار مثل غذا خوردن، صحبت کردن و خوابیدن را مختل کرده باشد.

پس از جراحی، بیمار باید به دستورات پزشک عمل کند. رژیم غذایی لازم باید رعایت و بیش از گذشته به بهداشت دهان و دندان توجه شود. ترمیم اولیه فک شش هفته پس از جراحی و بهبودی کامل تا ۱۲ هفته طول می کشد.

این جراحی کاملاً بی خطر است و توسط ارتودنتیست انجام می شود. وجود کمی درد و تورم بعد از جراحی طبیعی است که بر طرف می شود.

درمان انحراف فک بالا با ارتودنسی

براکت‌های ارتودنسی درمانی استاندارد برای انحراف فک هستند. در این درمان، دندانپزشک با استفاده از براکت‌های دندانی، دندان‌ها را جا به جا می کند و در طول زمان فک را در موقعیت صحیح خود قرار می دهد و فک تراز می شود.

براکت‌ها در انواع و اقسام گوناگون هستند که با توجه به مشکل و شدت انحراف برای بیمار تجویز می‌شوند. براکت‌های شفاف به دلیل این که روی دندان دیده نمی‌ شوند از بقیه پر طرف دار تر هستند.

در طی این درمان نیز بیمار باید از دندان‌های خود مراقبت بیشتری بکند. وجود براکت‌ها فرد را ملزم می‌کند که مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و دهان شویه را جدی بگیرد.

ناهنجاری‌های دهان و دندان 

نقص‌هایی که در دهان، دندان و فک وجود دارند به دلایل مختلفی بروز می‌کنند. برخی از آنها ارثی هستند و فرد با آنها به دنیا می‌آید. اما برخی از آنها در اثر عوامل دیگر مانند عادت‌های غلط به ویژه در زمان کودکی به وجود می‌آیند. بیشتر این ناهنجاری‌ها به گفته متخصصان قابل پیشگیری و درمان هستند.

بهتر است به محض تشخیص مشکل برای درمان آنها اقدام شود. ابتدایی‌ترین کاری که ارتودنتیست باید انجام دهد تشخیص علت ایجاد ناهنجاری است. سپس با توجه به عکس‌ها و معاینات طرح درمان لازم برای بیمار در نظر گرفته ‌شود.  

ارتودنسی بهترین راه درمان این ناهنجاری‌ها است. بسیاری از مشکلات پیچیده با این شیوه قابل درمان هستند، به ویژه اگر در زمان کودکی که هنوز رشد فک کامل نشده است برای درمان اقدام شود، نتایج خوبی از این درمان گرفته خواهد شد. در ادامه علل ایجاد این نقص‌ها در کودکی و بزرگسالی آورده شده‌اند.

 

 

علل بروز ناهنجاری‌های فکی در دوران کودکی

  • مصرف برخی داروها در دوران بارداری توسط مادر و قرار گرفتن در معرض برخی ترکیبات شیمیایی، ممکن است فک‌های جنین را دچار مشکل ‌کند. مصرف دخانیات نیز بروز این مشکلات را تشدید می‌کند.
  • جهش‌های ژنتیکی در مراحل ابتدایی تکامل جنین نیز ممکن است مشکلات دهان و دندان را به همراه داشته باشد.
  • ضربه خوردن به ناحیه فک کودک یکی از شایع‌ترین علت‌های ایجاد این ناهنجاری‌ها است. گاهی برخی ضربات ممکن است موجب شکستن فک کودک شوند. اما در بسیاری از کودکان این شکستگی مشکلی در فک پایین به وجود نمی‌آورد، اما در برخی نیز ممکن است موجب ناقرینگی فک پایین و انحراف یا کوچک شدن فک پایین نسبت به بالایی شوند.
  • از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری موجب می‌شود که دندان‌های کناری به سمت فضای ایجاد شده حرکت کنند. به این ترتیب وظیفه اصلی دندان‌های شیری که نگه داشتن فضای موجود در فک‌ها برای رشد دندان‌های دائمی است مختل خواهد شد. حفظ بهداشت و نگهداری از دندان‌های شیری از بهترین راه‌های پیشگیری از این مشکلات است.
  • وقتی عادت مکیدن انگشت در کودکان طولانی شود و در سنین بالای ۵ سال نیز ادامه داشته باشد، اثرات مخربی روی فک خواهد داشت. حتی مکیدن پستانک نیز می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.
  • تنفس نیز می‌تواند در ایجاد این گونه مشکلات مؤثر باشد. بعضی از کودکان عادت کرده‌اند که از دهان نفس بکشند که همین مسئله ممکن است موجب این اختلالات شود. بهتر است با مراجعه به پزشک دلیل اصلی این مشکل پیدا و درمان شود.

دیگر علل مهم ایجاد مشکلات دهان و دندان

  • عوامل ارثی از مهم‌ترین علل ایجاد این نوع مشکلات هستند. رایج‌ترین مشکل فکی با زمینه ژنتیکی، جلو آمدگی فک پایین نسبت به فک بالایی است.
  • گاهی به دلایلی نامشخص رشد فک پایین در یک طرف بیشتر از طرف دیگر است که موجب به وجود آمدن انحراف در فک می‌شود. این مشکل در سنین بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی بروز می‌کند و در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود.
  • در مواردی پیش می‌آید که دندان‌های دائمی در فک غایب هستند که موجب به هم ریختگی‌هایی در میان دندان‌ها می‌شود. شایع‌ترین دندان‌های غایب دندان‌های عقل هستند و پس از آنها دندان ۵ پایین و ۲ بالا دچار این عارضه می‌شوند.
  • اندازه دندان‌ها نیز که کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از اندازه معمول می‌شوند این ناهنجاری‌ها را در پی دارند.
  • یکی دیگر از مشکلات که موجبات ناهنجاری فک و دهان و دندان را فراهم می‌کند وجود دندان‌های اضافه است. درمان زود هنگام برای این افراد برای پیشگیری از شدت یافتن مشکلات ضروری است.
  • فاصله بین دندان‌ها و این گونه بی نظمی‌ها نیز از دیگر عللی هستند که ناهنجاری‌های فک را به دنبال دارند. فضاهای خالی امکان جا به جا شدن و حرکت دندان‌ها را ایجاد می‌کنند.

درمان ارتودنسی 

درمان‌هایی که طولانی هستند، مانند ارتودنسی، به طور حتم به همکاری بیمار نیاز دارند و مهم‌ترین بخش آن مراقبت و رعایت بهداشت است. دندانپزشک متخصص پیش از انجام ارتودنسی به طور کامل برای بیمار توضیح خواهد داد که این درمان چه پیامدهایی برای بیمار خواهد داشت. همچنین، نحوه نگهداری از وسایل ارتودنسی و براکت‌ها را آموزش خواهد داد. مشکلات افرادی که از ارتودنسی ثابت استفاده می‌کنند با افرادی که ارتودنسی متحرک دارند، متفاوت خواهد بود.

اگر بیمار به تمام توصیه‌ها به خوبی گوش دهد و آنها را با دقت انجام دهد، دوره درمان را به سلامت پشت سر خواهد گذاشت. البته در برخی موارد ممکن است حوادث موجب آسیب زدن به براکت‌ها شود که غیر قابل پیش بینی هستند. در این موارد باید برای اصلاح به دندانپزشک مراجعه شود.

بیمار باید به این نکته مهم توجه داشته باشد که تمام مشکلاتی که در طی این مدت برای فرد به وجود می‌آید به درمان ارتودنسی نسبت ندهد. در برخی موارد تنها این عوارض با این درمان هم زمان شده‌اند. با مراجعه منظم نزد ارتودنتیست می‌توان از این عوارض کاست.

احساس درد و ناراحتی

درست است که آستانه درد در افراد متفاوت است، اما شروع این درمان به طور معمول با درد همراه است. درد در روزهای ابتدایی تا زمانی که براکت‌ها تنظیم شوند ادامه خواهد داشت. به این ترتیب فرد در زمان غذا خوردن با مشکل مواجه خواهد شد. استفاده از غذاهای نرم و قرص مسکن می‌توانند در کاهش درد مؤثر باشد.

لق شدن دندان‌ها

لق شدن دندان‌ها اصلاً در طی این درمان غیر طبیعی نیست. مکانیسم این درمان حکم می‌کند دندان‌ها برای جا به جا شدن و حرکت کمی لقی داشته باشند. حرکت دندان‌ها مستلزم تحلیل استخوان اطراف آنها است که موجب لق شدن دندان‌ها می‌شود.

 

کبودی و خراش پوشش مخاطی دهان

افرادی که از ارتودنسی ثابت استفاده می‌کنند ممکن است در روزهای اول درمان کبودی‌ها و خراش‌هایی در مخاط دهانشان ایجاد شود. برای رفع این مشکلات به کار بردن موم محافظ توصیه می‌شود. بعد از گذشت یک هفته و سازش دهان با براکت‌ها این مشکلات بر طرف خواهند شد.

درد مفصل فک

این درمان در برخی افراد ممکن است با مشکلات خاص مانند درد مفصل، محدود شدن حرکت‌ها، درد عضلات فک و در نهایت صدا دادن آن همراه باشد. درد در گوش و سر نیز در این موارد بروز می‌کند.

ایجاد لکه‌های سفید روی دندان‌ها و عفونت لثه

مهم‌ترین نکته در ایجاد این لکه‌ها رعایت نکردن اصول بهداشتی است که موجب تورم و التهاب لثه خواهد شد. مواد غذایی باقی مانده در اطراف براکت‌ها دلیل اصلی ایجاد این عوارض هستند. مسواک زدن مرتب و کشیدن نخ دندان به طور منظم در پیشگیری از این مشکلات بسیار مؤثر است.

حتی عدم رعایت بهداشت با وجود براکت‌ها به بروز عفونت نیز منجر خواهد شد. عفونت‌ها روند درمان را پیچیده می‌کند. سرعت جا به جایی دندان‌ها کند خواهد شد و روند درمان مختل می‌شود. عفونت‌های شدید گاهی آسیب‌های جبران ناپذیری را به بافت‌ها وارد می‌کند.

تحلیل ریشه‌ها

احتمال تحلیل رفتن ریشه‌ها در این درمان شایع است. در واقع طول ریشه دندان‌ها کوتاه می‌شود که موجب کوتاه شدن عمر دندان‌ها خواهد شد. تعداد افرادی که مستعد این مشکل هستند کم نیست. با مراجعه منظم نزد متخصص و تحت نظر بودن از این مشکلات پیشگیری خواهد شد.

بازگشت ناهنجاری‌های ارتودنسی

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که افراد را دچار استرس در طی این درمان می‌کند، بازگشت دندان‌ها بعد از اتمام درمان به جای اول است. این که دندان‌ها تمایل به بازگشت دارند انکار ناپذیر است. اما پس از اتمام دوره با استفاده از ابزارهایی مانند نگهدارنده‌ها می‌توان جای دندان‌ها را تثبیت کرد. نگهدارنده‌ها به طور موقت برای یک تا سه ماه تجویز می‌شوند.

 ارتودنسی اینویزیلاین 

ارتودنسی بهترین درمان برای مرتب کردن دندان‌ها است، اما بعضی از افرادی که به سراغ این درمان می‌روند با ظاهر آن مشکل دارند. یعنی پیدا بودن دستگاه‌های ارتودنسی روی دندان‌ها و تأثیری که در قیافه آنها می‌گذارد، برای برخی قابل تحمل نیست.

اما آیا ممکن است این دستگاه‌ها روی دندان‌ها دیده نشوند؟ یعنی نامرئی شوند؟ خوشبختانه این امکان با ارتودنسی اینویزیلاین امکان پذیر است. پلاک‌های این ارتودنسی روی دندان‌ها دیده نمی‌شوند و نامرئی هستند. به این ترتیب مشکل بسیاری از افراد با این شیوه حل می‌شود. اما مسئله دیگری که وجود دارد این است که آیا این امکان وجود دارد که همه بتوانند از این مزیت استفاده کنند؟

چرا از ارتودنسی اینویزیلاین استفاده می‌شود؟

  • در این شیوه، از نیرویی ثابت برای حرکت دندان‌ها به طور مؤثر استفاده می‌شود و نیاز است که هر دو هفته یک بار پلاک‌ها تعویض شوند.
  • پلاک این ارتودنسی شفاف است و روی دندان‌ها دیده نمی‌شود. می‌توان گفت مهم‌ترین علت استفاده و مزیت این نوع پلاک‌ها همان دیده نشدن آنها باشد.
  • این پلاک‌ها برای افرادی بیشتر توصیه می‌شود که حرفه و شغلشان به شکلی است که مجبور هستند حرف بزنند و دیده شدن سیم‌های ارتودنسی آنها را اذیت می‌کند.
  • با این روش مشکلاتی مانند کراس‌بایت و آندربایت قابل درمان هستند. همچنین مشکلاتی مانند به هم فشردگی دندان‌ها و فاصله‌های بین دندانی اصلاح می‌شوند.
  • این پلاک‌ها متحرک هستند و همین مسئله موجب می‌شود که نگهداری و تمیز کردن آنها بسیار به سادگی انجام شود. در زمان غذا خوردن و مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان می‌توان آنها را از دهان خارج کرد.
  • بر خلاف ارتودنسی‌های دیگر، روی گفتار و صحبت کردن هیچ تأثیری نمی‌گذارد.
  • این پلاک‌ها بسیار باریک هستند و قطر آنها به باریکی یک خط است و به همین دلیل هیچ مزاحمتی برای بیمار ایجاد نمی‌کنند و بسیار راحت هستند.
  • این پلاک‌ها دندان‌ها، لثه و گونه را کمتر تحریک می‌کنند.

 

آیا این شیوه درمانی می‌تواند برای همه مناسب باشد؟

این که از چه نوع پلاکی برای درمان ارتودنسی استفاده شود تنها توسط ارتودنتیست تشخیص داده می‌شود. دندان‌ها و لثه باید توسط دندانپزشک معاینه شوند و تصمیم نهایی و طرح درمانی ارتودنسی مختص همان فرد در نظر گرفته خواهد شد.

اما یکی از موارد مهمی که باید درباره این درمان مد نظر داشت این است که برخی مشکلات و ناهنجاری‌های شدید با این براکت‌ها قابل اصلاح و درمان نیستند.  

در ساخت این پلاک‌ها از مواد مرغوب استفاده می‌شود، به همین دلیل قیمت آنها بالا است. نکته مهم دیگر این که هر دو هفته یک بار باید عوض شوند، یعنی این هزینه تا تمام شدن درمان باید هر دو هفته یک بار پرداخت شود. احتمال گم شدن آنها نیز وجود دارد.

به دلیل متحرک بودن این براکت‌ها، برای رسیدن به نتیجه مناسب همکاری بیمار بسیار لازم است. طول درمان به این شیوه به موقعیت دندان‌ها بستگی دارد، به طور معمول مدت درمان ارتودنسی نامرئی ۱۸ تا ۲۴ ماه است.

مراحل درمان ارتودنسی نامرئی چگونه است؟

۱- مرحله اول مراجعه به متخصص ارتودنسی است.

۲- در صورت تأیید استفاده از این نوع ارتودنسی پس از انجام بررسی‌های لازم، باید از دندان‌ها قالب تهیه شود. این کار با استفاده از گچ مخصوص، فناوری اسکن و یا تصویرهای سه بعدی از درون دهان انجام می‌شود.

۳- پلاک‌ها در لابراتوار ساخته می‌شوند. در این درمان همان طور که گفتیم بیمار به چند پلاک نیاز دارد. در صورتی که پلاک اول بدون مشکل در دهان فرد جای بگیرد، متخصص دستور ساخت بقیه پلاک‌ها را خواهد داد.

۴- دندانپزشک تا پایان درمان بیمار را تحت نظر خواهد داشت. گاهی لازم است بیمار برای تثبیت از نگهدارنده استفاده کند که در صورت لزوم توسط متخصص برای او تجویز خواهد شد.

اجزای ارتودنسی

چیزی که افراد از بیرون در دهان افراد تحت درمان ارتودنسی می‌بینند، براکت‌ها هستند. براکت‌ها از اصلی‌ترین دستگاه‌های ارتودنسی هستند که خود دارای انواع مختلفند. اما هدف تمام این دستگاه‌ها و براکت‌ها مرتب کردن دندان‌ها و نظم بخشیدن به آنها است.

مسئله مهمی که درباره این وسایل وجود دارد این است که به دلیل طولانی بودن این درمان، افراد باید با آنها احساس راحتی داشته باشند و با قرار گرفتن آنها روی دندان‌هایشان و قیافه جدیدشان که البته موقتی است، مشکلی نداشته باشند. انتخاب براکت و دستگاه مناسب توسط ارتودنتیست و پس از معاینات دقیق صورت می‌گیرد. بیمار در این مورد باید تسلیم نظر متخصص باشد، زیرا در هر حال سلامتی دندان‌ها بیش از زیبایی اهمیت دارد.  

اجزای براکت‌ها

براکت‌ها مهم‌ترین وسایل درمان ارتودنسی هستند. براکت‌های فلزی متداول‌ترین براکت‌ها و جنس آنها از استیل ضد زنگ است. براکت‌ها هستند که نقش اصلی را برای حرکت دندان‌ها در طی این درمان بازی می‌کنند. این وسایل روی تک تک دندان‌هایی که به جا به جایی نیاز دارند نصب می‌شوند و به مروز زمان جای آنها را اصلاح می‌کنند. گاهی براکت به تنهایی برای اصلاح کافی نیست و به تجهیزات دیگر نیز نیاز است. مهم‌ترین اجزای براکت‌ها در ادامه معرفی شده‌اند.

همه براکت‌ها تمام این اجزا را ندارند. مثلاً براکت‌های نامرئی فرمتی کاملاً متفاوت دارند. با توجه به شرایط فرد و طرح درمانی که برای او در نظر گرفته شده است، براکت مخصوص او توسط دندانپزشک با اجزای لازم روی دندان‌های او نصب می‌شود تا اصلاحات لازم صورت گیرند.  

 

نگین براکت

نگین‌های براکت‌ همان قطعات کوچک مربع شکل هستند که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. جنس آنها می‌تواند از فلز یا سرامیک باشد.

 بندهای فلزی

بند‌های فلزی دور دندان آسیای بزرگ قرار می‌گیرند. سیم در داخل کانال مخصوصی که روی این بند نصب شده قرار داده می‌شود. این بندهای فلزی با مواد خاص روی دندان‌ها چسبانده می‌شوند.

سیم ارتودنسی

سیم‌ها به براکت‌ها یا دیگر دستگاه‌های ارتودنسی متصل می‌شوند و دندان‌ها را طی درمان حرکت می‌دهند. می‌توان گفت وظیفه اصلی آنها اعمال نیرو به دندان‌ها است. جنس آن از فلز استیل است. در طی درمان ارتودنسی از سیم‌ها با اندازه‌های متفاوت استفاده می‌شود و با پیشرفت درمان نیروی وارده نیز بیشتر می‌شود.

حلقه‌های کشی

این حلقه‌های کشی کوچک دور براکت قرار می‌گیرند و در واقع سیم را در جای خود نگه می‌دارند. در هر بار مراجعه به ارتودنتیست این کش‌ها باید عوض شوند. برخی براکت‌ها به شکلی هستند که به این حلقه‌ها نیاز ندارند. در این نوع براکت‌ها هنگامی که سیم نگین براکت را می‌کشد دندان‌ها با آنها جا به جا می‌شوند. یعنی نگین براکت مانند یک دستگیره، خودش کار اصلاح دندان‌ها را انجام می‌دهد. گاهی این حلقه‌های کشی برای اعمال نیروی بیشتر در یک جهت خاص به کار می‌روند.

الاستیک

الاستیک‌ها حلقه‌های کشی هستند که میان دو یا چند نگین براکت قرار می‌گیرند. الاستیک برای اعمال نیرو است و موقعیت دندان‌های هر دو فک نسبت به هم را تغییر می‌دهد. ناهنجاری‌های فکی مانند جلو بودن فک بالا یا فک پایین قابل درمان هستند.  

فنر مارپیچی

فنر مارپیچی فنری است فلزی که دور سیم‌های ارتودنسی پیچیده می‌شود. این فنر با هدف ایجاد فاصله بین دندان‌ها بین دو دندان قرار می‌گیرد. در برخی موارد این فنرهای مارپیچی برای به وجود آوردن فضا به منظور بیرون زدن دندان نهفته یا کاشت ایمپلنت به کار روند.

قلاب ارتودنسی

قلاب ارتودنسی یک زائده فلزی است که به نگین‌های براکت متصل می‌شود تا حلقه‌های کشی دور آنها قرار گیرند.

 زنجیر پلاستیکی

زنجیر در مواردی در این درمان به کار می‌رود که قرار باشد چند دندان با هم حرکت کنند تا فاصله‌ای بین آنها به وجود نیاید. این زنجیر پلاستیکی مجموعه‌ای حلقه کشی است که دور نگین قرار می‌گیرد.