چه شرایطی بیماران را ملزم به روی آوردن به درمان ارتودنسی می کند؟

درمان ارتودنسی نوعی از درمان است که بیماران هیچ گونه اجباری در انجام آن ندارند، اما با توجه به پیشرفت چشمگیری که ارتودنسی در چند سال اخیر داشته است، استقبال مردم از آن به شدت افزایش یافته است. بهبود وضعیت تکلم، بهبود وضعیت فک‌ها و صورت، ردیف شدن دندان‌ها، تأمین سلامت دهان و دندان، داشتن لبخندی جذاب و دلنشین و… از جمله مهم‌ترین علل روی آوردن مردم به درمان ارتودنسی به حساب می‌آید. طی تحقیقاتی که در چند سال اخیر توسط متخصصین ارتودنسی انجام شده است، علت بسیاری از اختلالات گوارشی، هضمی و بلعی به ناهنجاری‌های دندان بازمی گردد؛ ضمن اینکه به هم ریختگی دندان‌ها موجب جلو آمدگی لب‌ها و تضعیف زیبایی چهره خواهد شد.

لازم به ذکر می‌باشد که ارتودنسی با دو هدف درمان و پیشگیری صورت می‌پذیرد که ارتودنسی پیش گیری، در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع از ارتودنسی، از بروز اختلال و به هم ریختگی دندان‌ها در سنین بزرگسالی جلوگیری می‌شود.

آشنایی با ارتودنسی پیش گیری

ارتودنسی پیش گیری در 2 فاز مختلف انجام می‌پذیرد که در فاز اول، ارتودنتیست بیمار را در سنین 8 الی 9 سالگی مورد معاینه قرار می‌دهد که به این فاز در اصطلاح درمان زودهنگام گفته می‌شود. فاز دوم ارتودنسی پیشگیری نیز از سن 11 سالگی به بعد می‌باشد. هدف کلی از درمان زودهنگام، بررسی دقیق وضعیت فک و دندان‌ها می‌باشد و در صورت کوچک بودن فک‌ها یا بزرگ بودن دندان‌ها، تمهیداتی از سوی متخصص صورت می‌گیرد. کشیدن دندان‌ها و فراهم ساختن بستری مناسب برای رشد مرتب دندان‌های دائمی در کنار هم، نخستن اقدامی است که از سوی ارتودتیست انجام می‌پذیرد. به طور کلی می‌توان به این نتیجه رسید که با مراجعه به متخصص ارتودنسی در سنین پایین، می‌توان ضریب احتمال ابتلا به ناهنجاری‌های فک و دندان در سنین بزرگسالی را به میزان چشم گیری کاهش داد. گفتنی است که زمان لازم برای ارتودنسی در کودکان بسیار کمتر از ارتودنسی در بزرگسالان است؛ علاوه بر اینکه ضرورت و لزوم جراحی فک و دندان در سنین پایین بسیار کمتر خواهد بود.

  

در چه مواقعی فرزندانمان را به منظور ارتودنسی پیش گیری نزد ارتودنتیست ببریم؟

• در صورتی که دندان‌های شیرینی کودکان زود و یا دیر بیفتند، باید به منظور بررسی وضعیت دندان‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه شود.

توجه: سن ایده آل برای شروع افتادن دندان‌های شیری، 5 سالگی برآورد شده است و سن 7 الی 13 سالگی نیز زمان رشد دندان‌های دائمی می‌باشد.)

• در صورتی که کودکان در جویدن، بلع و یا هضم دچار مشکل باشند باید هر چه زودتر نزد متخصص ارتودنسی مورد معایه قرار گیرند.
• تنفس کودک از طریق دهان از دیگر اختلالاتی است که از طریق درمان زودهنگام ارتودنسی، می‌توان علت آن را در ابتدا شناسایی و سپس درمان نمود.
• کودکانی که به مکیدن انگشتان دست خود عادت دارند، بیش از سایر هم سالان خود در معرض ابتلا به ناهنجاری و نامرتبی دندان‌ها قرار دارند.
• برخی از کودکان در هنگام صحبت، دچار نقص در تکلم هستند و نمی‌توانند برخی از کلمات را به صورت صحیح ادا کنند، خوشبختانه علم ارتوئدنسی با پیشرفت‌هایی که داشته است، قادر خواهد بود که این دسته از اختلالات را در سنین پایین درمان نماید.
• در برخی از کودکان دندان‌های فک بالا و فک پایین به صورت مقارن برروی یک دیگر قرار نمی‌گیرند و یا اینکه اصلاً درتماس با هم قرار ندارند. در صورت بی توجهی به این وضعیت کودکان، خطر ابتلا به عارضه‌های فکی، استخوانی و گوارشی در آن‌ها تقویت خواهد شد.
• ابتلا به کراس بایت (جابه جایی فک) از دیگر اختلالات فکی و دهانی محسوب می‌شود که با درد همراه است که باید به منظور رفع آن، هرچه زودتر به ارتودنتیست مراجعه شود.

درمان ارتودنسی در بزرگسالان

درصورتی‌که به درمان پیش‌گیری در سنین کودکی توجهی نشود، می‌توان عارضه‌های فک، دندان و صورت را در سنین بزرگ‌سالی مورد معالجه قرار داد. عقب رفتگی و یا جلوآمدگی فکین، بیرون‌زدگی دندان‌ها، ازدحام و نامرتبی دندان‌ها، عدم تقارن دندان‌های دو فک، قرار نگرفتن دندان‌ها بر روی دیگر و… ازجمله مهم‌ترین ناهنجاری‌هایی محسوب می‌شوند که افراد به‌منظور آن به ارتودنتیست مراجعه می‌نمایند. متخصص ارتودنسی پس از بررسی وضعیت بیمار و در نظر گرفتن شرایط و سلیقه وی، بهترین راه رمان را تشخیص می‌دهد و پس‌ازآن طرح‌ریزی‌های لازم صورت می‌پذیرد. امروزه می‌توان با پیشرفت علم در عرصه ارتودنسی و تکیه‌بر تخصص ارتودنتیست‌ها کلیه مشکلات دهان و فک خود را مورد درمان قرار داد.

مراحل انجام درمان ارتودنسی

ما با هدف آگاه سازی هر چه بیشتر بیماران از مراحل و نحوه درمان، اطلاعاتی اجمالی و مفید در این رابطه خدمت همراهان همیشگی ارائه خواهیم کرد. پس همراه ما باشید.

پس از مراجعه به ارتودنسیت چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

نخستین گام به‌منظور درمان ارتودنسی مراجعه به یک ارتودنسیت حاذق و متبحر به‌منظور بررسی وضعیت دهان و دندان است؛ ارتودنسیت پس از انجام بررسی‌های لازم، لزوم و یا عدم لزوم درمان را تشخیص خواهد داد. درصورتی‌که مراجعه‌کننده به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشد، باید به‌منظور تهیه اسناد و مدارک ارتودنسی اقدام نماید. متخصص ارتودنسی پس از ارائه این مدارک از سوی بیمار، آن‌ها را موردتجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و در طی آن، طرح و برنامه‌ریزی‌های لازم را برای درمان بیمار  انجام می دهد. ارتودنسی ثابت و متحرک، عنوان دو نوع درمان رایج در ارتودنسی می‌باشد که با توجه به تشخیص ارتودنسیت و شرایط بیمار، تجویز خواهد شد. در صورتی که ارتودنسیت، ارتودنسی ثابت را تجویز نماید باید از براکت ها بدین منظور استفاده شود که در ادامه نحوه کار به صورت مختصر بیان خواهد شد. در گام بعدی، بیمار باید به‌منظور رفع پوسیدگی‌ها و مشکلات دندانی به دندان‌پزشک مراجعه نماید. پس از رفع این مشکل، ارتودنسیت دستگاه‌های مورداستفاده بیمار را پیاده‌سازی خواهد نمود. کار اصلی ارتودنسیت از این مرحله به بعد آغاز خواهد شد. وی با پیاده‌سازی دستگاه‌های ارتودنسی، موجب اعمال نیروی لازم به دندان‌ها خواهد شد که این امر، حرکت کردن دندان‌ها در فضای متناسب و موردنظر را به دنبال خواهد داشت. پس از طی شدن دوره درمان، دستگاه‌های ارتودنسی از دهان خارج خواهند شد و ریتینرهای مخصوصی به‌منظور جلوگیری از جابه‌جایی دندان‌ها، مورد استفاده قرار می گیرد.

  

مراحل درمان ارتودنسی

همان‌طور که در مطالب بالا گفته شد، نخستین کاری که باید پس از مراجعه به یک ارتودنسیت انجام داد، تهیه عکس رادیوگرافی پانورامیک از وضعیت کلیه دندان‌ها است. متخصص ارتودنسی بر مبنای عکس‌های رادیوگرافی، وضعیت دندان‌ها را بررسی نموده و اقدامات لازم و اولیه درمان را مشخص می‌نماید. کشیدن دندان‌های اضافه، رفع پوسیدگی دندان‌ها و برطرف نمودن فاصله میان آن‌ها ازجمله مهم‌ترین اقداماتی است که پیش از اعمال بریس باید به آن پرداخته شود. مهم‌ترین مرحله در درمان ارتودنسی، قرار دادن بریس بر روی دندان‌ها می‌باشد که پس از رفع سایر ناهنجاری‌های دندانی انجام می‌شود. در این مرحله، ارتودنسیت پس از پاک‌سازی دندان‌ها، اسیدهای به خصوصی را به‌منظور اتصال سیم‌های براکت به دندان استفاده می کند. پس‌ازآن، از نور پلاسمای قوی برای اتصال براکت ها به دندان استفاده می‌شود. سپس، سیم‌های نگهدارنده به‌صورت قوسی شکل از میان براکت ها عبور داده می‌شود؛ (درصورتی‌که پس از اعمال سیم‌های نگهدارنده بر روی دندان‌ها، فشار و دردی در ناحیه گونه‌ها حس شد؛ حتماً به ارتودنسیت اطلاع داده شود). سپس کش های کوچکی بر روی براکت ها گذاشته خواهد شد که باکمی درد همراه خواهد بود. لازم به ذکر است که قرار دادن براکت ها دردهان بیمار به‌صورت تخمینی نزدیک به 120 دقیقه به طول خواهد انجامید. بیمار موظف است پس از اعمال تجهیزات ارتودنسی بر روی دندان‌ها، به‌صورت میانگین بین 3 الی 5 هفته یک‌بار، به‌منظور بررسی وضعیت ارتودنسی خود، به متخصص مراجعه نماید. تعویض بریس دندان‌ها، کش های براکت ها و بعضاً سیم‌های براکت از اقداماتی است که در مراجعه‌های ماهانه صورت می‌پذیرد. لازم به ذکر است که این اقدامات باکمی درد همراه خواهد بود. پس از طی شدن دوره درمان، بریس ها توسط متخصص از دهان خارج خواهند شد و ماده پلاستیکی موجود در سطح دندان‌ها که باهدف اتصال براکت بر روی سطح دندان ایجادشده بود، با استفاده دستگاه، پولیش زده خواهد شد. آخرین مرحله در ارتودنسی که از اهمیت بالایی نیز برخوردار است، پلاک نمودن دندان‌ها است. پلاک شدن دندان‌ها از به‌هم‌ریختگی آن‌ها پس از درمان جلوگیری می‌نماید؛ در صورت بی‌توجهی به این بخش از درمان، احتمال به‌هم‌ریختگی مجدد دندان‌ها به میزان چشم‌گیری افزایش خواهد یافت.

درمان ارتودنسی شامل چه روش هایی می باشد؟

ارتودنسی یکی از موثر ترین درمان های رفع مشکلات فک، صورت ، دهان و دندان به شمار می رود که در طی چند سال اخیر، طیف وسیعی از درمان ها را پوشش داده است.  علم ارتودنسی از 100 سال پیش تا کنون دست خوش تغییرات و پیشرفت های چشم گیری شده است .  تا کنون ابزار و روش های متعددی به منظور ارتقا سطح درمان ارتودنسی از سوی دانشمندان ارائه شده است که هر کدامیک از آن ها با توجه به مزایا و معایبشان در دوره ای خاص مورد استفاده قرار گرفته اند. ما در این مقاله سعی نموده ایم انواع روش های درمانی رایج ارتودنسی را که هم اینک در مراکز ارتودنسی قابل ارائه می باشند، معرفی نماییم. برای آشنایی با راه های درمانی ارتودنسی با ما همراه باشید.

انواع ارتودنسی

• ارتودنسی ثابت
•       براکت‌های همرنگ
•       براکت‌های لینگوال
•       روش DAMON
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی نامرئی

  

ارتودنسی ثابت

در ارتودنسی ثابت، ابزار مربوطه با استفاده از چسب های به خصوص برروی دندان ها قرار می گیرند که بیمار تا پایان درمان قادر به برداشتن آن ها نخواهد بود. براکت ها و بندهای ارتودنسی از جمله رایج ترین این ابزارها به حساب می آیند که به منظور اعمال نیرو به دندان ها مورد استفاده قرار می گیرند. اغلب جنس وسایل ارتودنسی ثابت از فلزی به نام استننلس استیل می باشد؛ اگر چه می توان از انواع بی رنگ و نامرئی نیز بدین منظور استفاده نمود. این روش، عمدتا به منظور درمان های پیچیده و جدی دهان و دندان مورد استفاده قرار می گیرد.  لازم است بدانید که  ارتودنسی ثابت به براکت‌های همرنگ، براکت‌های لینگوال و روش DAMON تقسیم می شود.

براکت‌ همرنگ چیست؟

براکت های هم رنگ که اغلب در ارتودنسی نامرئی به کار گرفته می شوند، از جنس پلاستیک و سرامیک می باشند. مهم ترین حسن استفاده از براکت های هم رنگ، دید کم آن در دهان است؛ این براکت ها معایبی نیز دارند که حجم زیاد، اصطکاک بالا و آسیب پذیری از جمله مهم ترین این موارد به حساب می اید.  لازم به ذکر می باشد که در گونه پلاستیکی این براکت ها امکان تغییر رنگ در دراز مدت نیز وجود دارد.

براکت‌ لینگوال چیست؟

براکت‌ لینگوال زیر شاخه ای از ارتودنسی ثابت به حساب می آید که در قسمت پشتی دندان ها قرار می گیرد؛ از همین رو هیچ گونه دیدی نخواهد داشت و کاملا نامرئی می باشد. این براکت ها بسیار ظریف هستند.لازم به ذکر است که هزینه درمان با استفاده از براکت‌ لینگوال نسبتا بالا است؛ ضمن اینکه این براکت ها به منظور درمان تمامی ناهنجاری های دندانی قابل استفاده نمی باشند.

روش DAMON

روش DAMON به نسبت سایر براکت های مورد استفاده در ارتودنسی ثابت از مزایای بیشتری برخوردار است. در این روش  وایر ارتودنسی بدون استفاده ازکش و گره استیل  نصب می شود.  کوتاه شدن دوره درمان، عدم نیاز به کشیدن دندان های نامرتب ، طولانی شدن تعداد دفعات ملاقات بیماربا متخصص ارتودنسی، کاهش دردهای ناشی از درمان، ارتقا سطح بهداشت دهان و دندان و عدم نیاز به هدگیر از جمله مهم ترین مزایای استفاده از روش DAMON به حساب می آید. اگر چه این روش معایبی نیز به همراه دارد که هزینه بالا، عدم امکان انتخاب رنگ کش و امکان بروز مشکل در مراحل نهایی درمان از عمده ترین معایب استفاده از روش DAMON به شمار می رود.

ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک با استفاده از مجموعه ای وسیع از ابزارهای متحرک انجام می پذیرد. در این نوع از درمان ، بیمار قادر است  در صورت لزوم، ارتودنسی را از از دهان خارج نماید. ارتودنسی متحرک غالبا به منظور رفع به هم ریختگی محدود دندان ها و یا پیشگیری از بروز عارضه های دهانی – دندانی که ممکن است کودکان در سنین بزرگسالی با آن مواجه شوند، مورد استفاده قرار می گیرد.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی از جدیدترین روش های درمان ارتودنسی به شمار می رود که در چند سال اخیر با استقبال زیادی از سوی بیماران مواجه شده است. در این روش درمان، از پلاک های شفاف به منظور مرتب سازی دندان ها استفاده می شود. ارتودنسی نامرئی برای افرادی که دارای مشاغل حساسی هستند و یا علاقه ای به استفاده از ارتودنسی های ثابت و یا متحرک ندارند، بسیار مناسب است. لازم به ذکر می باشد که این روش برای درمان ناهنجاری های جزئی بسیار مناسب است و نمی توان از آن به منظور رفع کلیه ناهنجاری های دندانی استفاده نمود .

 

مشکلات احتمالی  حین درمان ارتودنسی

داشتن لبخندی زیبا، حقی است که همه افراد می‌توانند از آن برخوردار باشند. امروزه با پیشرفت علم در عرصه دندان‌پزشکی و ارتودنسی، شرایط آسانی برای رسیدن به این مهم فراهم‌شده است. اگرچه ارتودنسی جز درمان‌های پرخطر محاسبه نمی‌شود اما کمابیش دارای عوارض و ریسک‌هایی می‌باشد. یک ارتودنسیت حاذق و متعهد، موظف است تا ذهن بیمار را نسبت به‌تمامی عوارض احتمالی درمان ارتودنسی آماده سازد. از همین رو در ادامه مقاله کلیه عوارض و ریسک‌های ناشی از درمان ارتودنسی بیان خواهد شد.

  

شکسته شدن سیم براکت: گاهی اوقات سیم ارتودنسی دردهان بیمار شکسته می‌شود، که این امر در برخی مواقع به پارگی دندان و آسیب دیدن لثه منتهی می‌شود.

بیرون‌زدگی سیم براکت: در برخی مواقع، میزان قابل‌توجهی از سیم ارتودنسی از براکت ها بیرون می زند، که می‌توان با استفاده از مومی که توسط ارتودنسیت به بیمار داده می‌شود، آن را پوشانید تا لثه و دهان اذیت نشود. در برخی مواقع نیز سیم از درون براکت خارج می شود و اتصال میان سیم و براکت ها قطع‌ می شود که در این مواقع نیز می‌توان با استفاده از یک پنس یا موچین، سیم را در جای خود قرار داد.

شل شدن و یا افتادن براکت ها: در صورت افتادن و یا شل شدن براکت ها می‌توانید سطح براکت را به موم آغشته نمایید تا دهان و لثه آسیبی نبینند و در اولین فرصت به‌منظور ترمیم براکت ها به ارتودنسیت معالج خود مراجعه نمایید.

افتادن کش براکت ها: براکت‌ها با استفاده از کش هایی به سیم‌های ارتودنسی متصل شده‌اند. بدین ترتیب، افتادن کش ها، سستی و افتادن براکت ها را به دنبال خواهد داشت. لذا در اولین فرصت به‌منظور رفع این مشکل به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.

ایجاد زخم دردهان در حین درمان: شاید در زمان‌های اولیه درمان ارتودنسی، دهان به وجود سیم‌ها و براکت ها واکنش منفی نشان دهد و زخم‌هایی دردهان ایجاد شود. برای جلوگیری از این عارضه، می‌توان از موم‌هایی که از سوی ارتودنسیت به بیمار داده می‌شود، استفاده کرد. نحوه کار نیز بدین‌صورت است که باید مقداری موم، بر سطح براکت ها یا سیم‌هایی که موجب آزار دهان می‌شود، مالیده شود.

ضعیف شدن و تحلیل رفتن ریشه دندان‌ها: در برخی از بیماران (خصوصاً بیمارانی که براکت ها برای مدت‌زمانی طولانی دردهانشان قرار دارد) ریشه دندان‌ها کوتاه می‌شود که در اصطلاح به آن “تحلیل رفتن ریشه دندان‌ها” گفته می‌شود. لازم به ذکر است که این عارضه، برای بیمار خطرساز نخواهد بود.

بازگشت دندان به حالت نخست خود: بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی قرارگرفته‌اند باید به‌منظور محافظت از شرایط دندان‌های خود، به اصول نگهداری پس از درمان نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند. در بسیاری از افراد، پس از طی شدن دوره درمان، دندان‌ها به حالت اولیه خود بازمی‌گردند. از همین رو ارتودنسیت برای از بین بردن این احتمال، بیمار را ملزم به استفاده از پلاک‌ها و نگهدارنده های متحرک می‌نماید.

ایجاد پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان‌ها: در صورت بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان در حین درمان، خطر ابتلا به پوسیدگی‌های دندانی چندین برابر خواهد شد.

ایجاد لکه‌های سفید بروی دندان‌ها: همان‌طور که گفته شد، رعایت بهداشت دهان و دندان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ درصورتی‌که بیمار در طی درمان از دهان شویه، مسواک و نخ دندان به‌صورت مداوم استفاده نکند، پس از برداشتن براکت ها، لکه‌های سفیدی بر روی دندان‌ها ظاهر خواهد شد که از بین بردن آن‌ها، آن‌چنان ساده هم نخواهد بود.

ایجاد التهابات لثه‌ای و بیماری‌های دهانی: بیماری‌های لثه از دیگر عوارضی می‌باشد که در صورت بی‌توجهی به بهداشت دهان با آن واجه خواهید شد. نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که افرادی که پیش از درمان دچار التهابات و یا عفونت‌های لثه‌ای هستند، گزینه مناسبی برای درمان ارتودنسی به حساب نخواهند آمد.

آنکیلوز شدن دندان‌ها: یکی از عوارض نادر و کمیاب ناشی از درمان ارتودنسی، اختلال آنکیلوز است. در این مشکل، دندان‌های فک جوش پس از اعمال براکت ها، بر سر جای خود ثابت خواهند ماند ولی اعمال نیروی ناشی از براکت ها، موجب حرکت دندان‌های دیگر خواهد شد.