وقتی رو به آینه می‌ایستید و دندان‌های خود را نگاه می­کنید، معایب و مشکلات دندان هایتان یک به یک پدیدار می‌شوند. ناهنجاری‌های دندان، بسیار متعدد و گوناگون هستند. مشکلاتی که باعث می‌شود انسان دچار درد و سختی و ناراحتی شود که حتی بر روی شخصیت فرد نیز تأثیر مستقیم دارد.

طبق نظر کارشناسان و محققان در این امر، زیبایی دندان به شدت بر روی ما و اعتماد به نفس انسان‌ها تأثیر می‌گذارد. زیرا اولین تصویری که از صحبت یک نفر در خاطر شما نقش می‌بندد، دندان‌های اوست. آیا سالم بوده یا پوسیدگی دارد؟ رنگش سفید و براق است یا بدرنگ و کدر؟ شکستگی دارد یا فرم خود را حفظ کرده است؟

اما براستی باید چه کرد تا از این مرواریدهای درون دهان مراقبت به عمل آید؟

شاید فکر کنید تا زمانی که شما از دندان‌هایتان مراقبت کنید، به آنها رسیدگی کرده و مسواک بزنید، نخ دندان بکشید، صحت و سلامت دندان‌ها برقرار است.اما گاهی با وجود رسیدگی به دندانها با مراجعه به دندانپزشک متوجه  وجود  ناهنجاری‌های در دندانهایتان می شوید.

مشکلات دندانی بر دو دسته اند

• مشکلاتی که در اثر بی توجهی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به وجود می آیند که با مراجعه منظم به دندانپزشک و رسیدگی به بهداشت دندانها قابل پیشگیری هستند.
• مشکلاتی که در اثر ناهنجاریهای فک و اختلالات دهان و دندانی شامل نامرتبی دندانها، شلوغی دندانها،  جلوزدگی و یا عقب رفتگی فکها، انحراف فک و…بوجود می آیند.

اپن بایت

یکی از رایج‌ترین این اختلالات اپن بایت ( Open bite) است. به حالتی که دندان‌های جلویی فک بالا با دندان‌های جلویی فک پایینی فاصله ای غیر عادی داشته باشند، اپن بایت می گویند معضلی که باعث می‌شود بین دندان‌ها فاصله ایجاد شود و علاوه بر مشکلات ظاهری ، مشکلاتی در جویدن و گفتار را برای فرد به وجود آورد.

علت پیدایش اپن بایت در دندانها

       در مرحله اول علل ارثی باعث به وجود آمدن این مشکل در دندانها میشود، فرم فک بالا یا پایین سبب می‌شود، استخوان فک حالت خود را حفظ نکرده و  به مرور دندان‌ها از هم فاصله گرفته و بین آنها باز بماند.

       همزمانی دندان‌های شیری و دائمی در کودکان یکی دیگر از علل ظهور اپن بایت است. زیرا نرمی فک و دندان، در هنگام گاز گرفتن اجسام سخت، باعث تغییر فرم فک کودک می شود.

        عادت‌های فردی از دیگر عوامل ظهور اپن بایت است. مثل قرار دادن زبان یا اجسام سخت میان دندان‌ها در دوران کودکی تا فشار دادن زبان به سمت دندان‌ها و یا مکیدن انگشت یا اجسام سخت مثل مداد در دوران کودکی و خردسالی.

البته این عوامل تا قبل از رشد دندان‌های اصلی باعث بروز ناهنجاری اپن بایت می‌شود. حال این مشکل چه عوارضی را ایجاد می‌کند؟

عوارض

• ایجاد مشکلاتی در گفتار. زیرا به واسطه فاصله بین دو دندان، برخی از حروف و کلمات قابل تلفظ نیست و به سختی گفته می‌شود.
• تغییر  در شکل ظاهری فرد که می‌تواند که مستقیما بر روی اعتماد به نفس شخص تأثیر دارد.
• مشکلات در جویدن و خوردن غذا و بخصوص نوشیدن مایعات که این مشکل باعث بروز بیماری‌های دستگاه گوارش هم می‌شود.

راه‌های درمان اپن بایت

        ارتودنسی اولین و بهترین را درمان این مشکل است اما در مواردی خاص باید با جراحی فک این مشکل برطرف شود که  متخصص ارتودنسی بعد از معاینه و بررسی دندان‌ها و محل قرار گیری فک بالا و پایین، تشخیص خود را در این باره اعلام می‌کند.

در هر صورت، درمان اپن بایت الزامیست زیرا برای حفظ سلامتی بدن داشتن دندانهایی سالم و مرتب که بتواند عمل جویدن را به درستی انجام دهد ضروریست.

ارتودنسی پیشگیری یا ارتودنسی زودهنگام یک نوع درمان دندان پزشکی است که به منظور پیشگیری یا کاهش شدت مشکلات دندانی در آینده انجام می شود.هنگامی که برای انجام ارتودنسی پیشگیری به متخصص ارتودنسی مراجعه می نمایید، دندان های کودک شما از نظر وجود مشکلات و احتمال بی نظمی و اختلال در رشد دندان ها در آینده بررسی خواهد شد. در صورتی که دندان پزشک تشخیص بدهد که انجام ارتودنسی زودهنگام برای کودک شما ضرورت دارد، با نصب دستگاه روی دندان های کودک فضای کافی برای رشد دندان ها در آینده نیز برای کودک ایجاد شده و حفظ می شود.

به طور خلاصه ارتودنسی زودهنگام یا ارتودنسی پیشگیری به این دلایل انجام می شود:

• کاهش مشکلات بی نظمی و نا مرتبی در رویش دندان ها در آینده
• حفظ فضای کافی برای رویش دندان های دائمی
• جلوگیری از حرکت دندان ها در جهت نادرست
• حفظ دندان ها در جایگاه درست
• ترک عادات نادرست مانند مکیدن شست
• اصلاح اندازه دندان

بهترین سن برای انجام ارتودنسی پیشگیری زمانی است که تمامی دندان های شیری کودک رشد کرده باشد و یا تعدادی دندان شیری و تعدادی دندان دائمی در دهان داشته باشد.

انجام ارتودنسی پیشگیری در چه افرادی ضرورت دارد؟

انجام ارتودنسی پیشگیری برای تمامی کودکان ضرورت ندارد و تنها با مراجعه به دندان پزشک می توان لزوم این روش درمانی را تشخیص داد. اما به طور کلی کودکانی که عادات و مشکلات زیر را دارند، بهتر است با مراجعه به دندان پزشک از نظر لزوم ارتودنسی زودهنگام یا ارتودنسی پیشگیری بررسی شوند:

 

• کودکانی که در تلفظ برخی حروف دچار مشکل هستند.
• کودکانی که در جویدن یا گاز زدن مواد غذایی احساس سختی و ناراحتی دارند.
• کودکانی که از راه دهان تنفس می کنند.
• کودکانی که عادت به مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشتان خود دارند.
• کودکانی که دندان های شیری آنها با تأخیر افتاده است.
• کودکانی که دندان های نامرتب و بی نظمی دارند.
• کودکانی که دو ردیف دندان آنان به خوبی روی هم قرار نمی گیرد.
• کودکانی اندازه فک آن ها غیر طبیعی است.

روش های ارتودنسی پیشگیری چیست؟

در ارتودنسی پیشگیری از روش ها و دستگاه های مختلفی برای حل مشکلات دندانی استفاده می شود:

دستگاه ثابت ارتودنسی:

برای اصلاح بی نظمی و رشد نامرتب دندان ها از این وسیله استفاده می شود. دستگاه ثابت ارتودنسی (سیم کشی و براکت) متداول ترین وسیله درمانی ارتودنسی است. همچنین برای ترک عادت مکیدن انگشت نیز از این روش استفاده می شود.

اکسپندر یا وسیع کننده کام:

از این وسیله برای وسیع کردن فضای کام یا سقف دهان استفاده می شود. برای اصلاح وضعیتی که دندان ها بسیار به هم فشرده هستند یا مشکل کراس بایت (قرار گرفتن دندان های ردیف بالا پشت دندان های ردیف پایین هنگام گاز زدن) از این وسیله استفاده می شود.  وسیع کننده کام یا اکسپندر در دو نوع banded  و  bonded وجود دارد که متخصص با توجه به نوع مشکل کودک استفاده از آن را تجویز می کند.

کشیدن دندان شیری:

در صورتی که دندان های شیری به موقع نیفتند، بایستی توسط دندان پزشک کشیده شوند تا برای رشد دندان های دائمی مشکلی پیش نیاید.

فضا نگه دار:

هنگامی که دندان های شیری کودک زودتر از موعد می افتد، دندان های دیگر به سرعت به طرف جای خالی حرکت کرده و سعی می کنند آن را پر کنند. این حالت باعث ایجاد مشکل در رشد دندان های دائمی کودک در آینده خواهد شد. برای پیشگیری از این مشکل از وسیله ای به نام فضا نگه دار استفاده می شود. فضا نگه دار ارتودنسی جای دندان شیری از دست رفته را تا زمان رشد دندان دائمی حفظ می کند.

هدگیر:

هدگیر وسیله ایست که داخل دهان نصب می شود و از خارج نیز روی سر و صورت کودک قرار می گیرد. این وسیله رشد فک و آرواره های کودک را در جهت مناسب هدایت می کند. برای درمان با این وسیله لازم است تا روزی چند ساعت استفاده شود.

 

 

ترس های متداول دندانپزشکی

کودکان با سؤالات گوناگون و ترس از ناشناخته‌ها، دنیای خیالی برای خود می‌سازند. یکی از ترس‌های متداول بین آنها معاینه دندانپزشکی است. اگر فرزندتان دچار مشکلات و انحراف در فک و دندان است، باید زودتر برای درمان و ارتودنسی اقدام کنید تا گذشت زمان و رشد استخوانی فک و لثه به شدت و وخامت بیماری منجر نشود.

در ۷ یا ۸ سالگی دندان‌های دائمی کودک و فک او در حال شکل‌گیری و رشد است، بنابراین بسیاری از مشکلات دندانی و فکی در این شرایط آسان‌تر بر طرف می‌شود.

با اولین معاینه ارتودنسی کودکان در ۷ سالگی، متخصص می‌تواند کوچک بودن فک‌ها یا بزرگ بودن دندان‌های دائمی و نیاز به ارتودنسی را تشخیص بدهد. طول دوره درمان در کودکان بین ۲ تا ۶ ماه و در صورت استفاده از پلاک ثابت ۲ سال است.

آمادگی دادن به کودک و نوجوان برای درمان‌های ارتودنسی می‌تواند روند کار درمان را تسریع کند و کودک با پزشک همراهی بیشتری داشته باشد.

پلاک‌های ارتودنسی، میکروب‌های دندانی را افزایش می‌دهد‌، بنابراین رعایت بهداشت دهانی بیش از پیش لازم است. بی توجهی به بهداشت دهان کودک را دچار پوسیدگی‌های جدید دندانی می‌کند. در حین انجام ارتودنسی استفاده از دهان شویه‌های فلوراید دار و مسواک‌های بین دندانی ضروری است و پلاک ارتودنسی باید به طور مرتب بعد از هر بار غذا خوردن شست و شو داده شود.

 

انگیزه کودک را برای ارتودنسی بالا ببرید

• کودکان از سیم‌ها و ظاهر نازیبای ارتودنسی خوششان نمی‌آید و نگران مسخره شدن توسط دوستان یا همکلاسی‌هایشان هستند، بهتر است برایش توضیح دهید که تعداد هم سن و سالانش که از این وسایل استفاده می‌کنند کم نیستند.
• برای کودکتان از آینده و زیبایی پس از درمان صحبت کنید تا انگیزه لازم برای حضور در جلسات درمانی ارتودنسی را داشته باشد.
• روزهای قرار ملاقات با ارتودنتیست را با برنامه‌های تفریحی که مورد علاقه او است مقارن کنید تا دلخوشی بیشتری نسبت به این کار داشته باشد.
• با کودکتان همدردی کنید و به نگرانی‌ها و حرف‌هایش گوش کنید.
• از پزشک او بخواهید تا در صورت امکان از براکت‌ها، سیم‌ها یا ابزار رنگی و کودکانه در درمان ارتودنسی استفاده کند.
• این روزها از براکت سرامیکی هم رنگ دندان، براکت نامرئی زبانی و براکت‌ شفاف بدون جلب توجه دیگران نیز برای دندان کودکان استفاده می‌شود.
• مراحل پیشرفت درمان را با عکس ثبت کنید و سعی کنید با مرور آنها در هر مرحله، او را به ادامه درمان تشویق کنید و رضایت و آرامش برایش به وجود بیاورید.

بایدها و نبایدهای ارتودنسی کودکان

• با خرید مسواک، خمیر دندان و دهان شویه که تصاویر کاراکترهای کارتونی و رنگ‌های مورد علاقه او را دارد، رعایت بهداشت دهان و دندان را جذاب و لذت بخش کنید.
• ارتودنسی برای کودک شما ناخوشایند است، اگر غذا خوردن برای او سخت و رنج آور شده است با درست کردن غذاها و دسرهای نرم و رنگی به او دلگرمی دهید و تشویقش کنید.
• در جلسات مراجعه برای ارتودنسی بهتر است کودک گرسنه، تشنه یا خسته نباشد. اگر کودک استراحت کافی داشته باشد، استرس کمتری خواهد داشت و با پزشک همراهی می‌کند.
• سعی کنید از تجربیات خود یا دیگران درباره نحوه ارتودنسی یا معاینه دندانپزشک صحبت نکنید. با او منطقی صحبت کنید و اجازه دهید در صورت نیاز پزشک برای او مراحل درمان را توضیح بدهد.
• ممکن است کودکتان از شما بپرسد ارتودنسی درد دارد. باید به او اطمینان بدهید که واقعیت را می‌گویید و برایش توضیح دهید این کار نوعی کشش و فشار روی لثه و دندان است و شاید با اندکی درد همراه باشد.
• تا زمانی که کودک آمادگی لازم برای معاینه و ارتودنسی را ندارد در درمان عجله نکنید.
• از تجربیات ناخوشایند خود در دندانپزشکی برای آنها چیزی نگویید.