ناهنجاری‌های دهان و دندان
نقص‌هایی که در دهان، دندان و فک وجود دارند به دلایل مختلفی بروز می‌کنند. برخی از آنها ارثی هستند و فرد با آنها به دنیا می‌آید. اما برخی از آنها در اثر عوامل دیگر مانند عادت‌های غلط به ویژه در زمان کودکی به وجود می‌آیند. بیشتر این ناهنجاری‌ها به گفته متخصصان قابل پیشگیری و درمان هستند.
بهتر است به محض تشخیص مشکل برای درمان آنها اقدام شود. ابتدایی‌ترین کاری که ارتودنتیست باید انجام دهد تشخیص علت ایجاد ناهنجاری است. سپس با توجه به عکس‌ها و معاینات طرح درمان لازم برای بیمار در نظر گرفته شود.
ارتودنسی بهترین راه درمان این ناهنجاری‌ها است. بسیاری از مشکلات پیچیده با این شیوه قابل درمان هستند، به ویژه اگر در زمان کودکی که هنوز رشد فک کامل نشده است برای درمان اقدام شود، نتایج خوبی از این درمان گرفته خواهد شد. در ادامه علل ایجاد این نقص‌ها در کودکی و بزرگسالی آورده شده‌اند.
علل بروز ناهنجاری‌های فکی در دوران کودکی
- مصرف برخی داروها در دوران بارداری توسط مادر و قرار گرفتن در معرض برخی ترکیبات شیمیایی، ممکن است فک‌های جنین را دچار مشکل کند. مصرف دخانیات نیز بروز این مشکلات را تشدید می‌کند.
- جهش‌های ژنتیکی در مراحل ابتدایی تکامل جنین نیز ممکن است مشکلات دهان و دندان را به همراه داشته باشد.
- ضربه خوردن به ناحیه فک کودک یکی از شایع‌ترین علت‌های ایجاد این ناهنجاری‌ها است. گاهی برخی ضربات ممکن است موجب شکستن فک کودک شوند. اما در بسیاری از کودکان این شکستگی مشکلی در فک پایین به وجود نمی‌آورد، اما در برخی نیز ممکن است موجب ناقرینگی فک پایین و انحراف یا کوچک شدن فک پایین نسبت به بالایی شوند.
- از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری موجب می‌شود که دندان‌های کناری به سمت فضای ایجاد شده حرکت کنند. به این ترتیب وظیفه اصلی دندان‌های شیری که نگه داشتن فضای موجود در فک‌ها برای رشد دندان‌های دائمی است مختل خواهد شد. حفظ بهداشت و نگهداری از دندان‌های شیری از بهترین راه‌های پیشگیری از این مشکلات است.
- وقتی عادت مکیدن انگشت در کودکان طولانی شود و در سنین بالای ۵ سال نیز ادامه داشته باشد، اثرات مخربی روی فک خواهد داشت. حتی مکیدن پستانک نیز می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.
- تنفس نیز می‌تواند در ایجاد این گونه مشکلات مؤثر باشد. بعضی از کودکان عادت کرده‌اند که از دهان نفس بکشند که همین مسئله ممکن است موجب این اختلالات شود. بهتر است با مراجعه به پزشک دلیل اصلی این مشکل پیدا و درمان شود.
دیگر علل مهم ایجاد مشکلات دهان و دندان
- عوامل ارثی از مهم‌ترین علل ایجاد این نوع مشکلات هستند. رایج‌ترین مشکل فکی با زمینه ژنتیکی، جلو آمدگی فک پایین نسبت به فک بالایی است.
- گاهی به دلایلی نامشخص رشد فک پایین در یک طرف بیشتر از طرف دیگر است که موجب به وجود آمدن انحراف در فک می‌شود. این مشکل در سنین بین ۱۵ تا ۲۵ سالگی بروز می‌کند و در دختران بیشتر از پسران دیده می‌شود.
- در مواردی پیش می‌آید که دندان‌های دائمی در فک غایب هستند که موجب به هم ریختگی‌هایی در میان دندان‌ها می‌شود. شایع‌ترین دندان‌های غایب دندان‌های عقل هستند و پس از آنها دندان ۵ پایین و ۲ بالا دچار این عارضه می‌شوند.
- اندازه دندان‌ها نیز که کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از اندازه معمول می‌شوند این ناهنجاری‌ها را در پی دارند.
- یکی دیگر از مشکلات که موجبات ناهنجاری فک و دهان و دندان را فراهم می‌کند وجود دندان‌های اضافه است. درمان زود هنگام برای این افراد برای پیشگیری از شدت یافتن مشکلات ضروری است.
- فاصله بین دندان‌ها و این گونه بی نظمی‌ها نیز از دیگر عللی هستند که ناهنجاری‌های فک را به دنبال دارند. فضاهای خالی امکان جا به جا شدن و حرکت دندان‌ها را ایجاد می‌کنند.