دندان نهفته

دندان‌های نهفته به دندان‌هایی می‌گویند که درون لثه تشکیل می‌شوند اما به دلایل مختلف نمی‌توانند از لثه بیرون بزنند. بارزترین مثال دندان نهفته که اغلب ما با آن آشنا هستیم، دندان‌های عقل هستند. معمولاً به دلیل کوچک بودن فک، اغلب آدم ها نیاز به جراحی دندان نهفته عقل خود دارند. در ادامه با انواع دندان عقل نهفته آشنا می‌شویم.

کدام دندان‌ها نهفته می‌شوند؟

سه نوع از دندان‌ها پتانسیل نهفته شدن را دارند. در ابتدا دندان‌های عقل، سپس دندان‌های نیش و آسیاب کوچک قابلیت تبدیل شدن به دندان‌های نهفته را دارند.

نهفتگی دندان عقل: دندان عقل یا مولر سوم، آخرین دندانی است که در سنین بزرگسالی رویش می‌کند. همه افراد 4 دندان عقل در انتهایی ترین بخش دهان خود دارند. دندان‌های عقل معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی رویش می‌کنند. در صورتی که فضای کافی برای رویش دندان‌های عقل وجود نداشته باشد، دندان عقل نهفته ایجاد می‌شود. گاهی اوقات به دلیل پر شدن فضای بیرونی دندان عقل، توسط دندان‌های کناری، موقعیت رویش برای دندان عقل ایجاد نمی‌شود.

نهفتگی دندان نیش: معمولاً دندان‌های نیش فک بالا، بیشترین میزان نهفتگی دندان در بین دندان‌های نیش را دارند. دندان‌های نیش، دندان‌های مستحکمی هستند که ریشه‌های بلندی در فک دارند. این دندان‌ها معمولاً در سن سیزده سالگی کاملاً رویش می‌کنند و جزو آخرین دندان‌های ناحیه جلوی دهان هستند که می‌رویند.

نهفتگی دندان آسیاب کوچک: یکی دیگر از دندان‌هایی که دچار نهفتگی می‌شود، دندان‌های آسیاب کوچک هستند. نهفتگی این دندان نیز همچون دندان نیش، در سنین پایین قابل تشخیص است و با انجام ارتودنسی و عمل جراحی، می‌توان آن را به جایگاه اصلی‌اش بازگرداند.

چگونه می‌توان از نهفتگی دندان‌ها آگاه شد؟

از سن 7 سالگی می‌توان از موقعیت دندان‌ها مطلع شد. با انجام یک رادیوگرافی از دندان‌ها، دندان‌های نهفته مشخص می‌شوند. از آن جایی که در سن سیزده سالگی دندان‌های نیش باید رویش کنند، اگر در این سن رویش دندان‌های کودکانتان به تعویق افتاد، حتماً به دندانپزشک برای خارج سازی این دندان مراجعه کنید. دندان‌های عقل نیز در سنین بالای 17 سال، قابلیت تشخیص دارند.

با ارتودنسی می‌توان دندان نهفته را درمان کرد؟

دندان نهفته به ویژه دندان نهفته نیش به سادگی با انجام عمل جراحی لثه، دیده می‌شوند و سپس با انجام ارتودنسی، دندان نهفته، مسیر خود را می‌یابد اما پیش از انجام جراحی باید با کمک ارتودنسی فضای کافی برای رویش و بیرون زدن این دندان ایجاد کرد. درواقع براکت های ارتودنسی فضای لازم در قوس دندانی را ایجاد می‌کنند و سپس با انجام جراحی و ارتودنسی، دندان نهفته نیش به سمت بیرون هدایت می‌شود. برای هدایت دندان نهفته به سمت جایگاه اصلی، زنجیری به سیم ارتودنسی و براکتی که روی دندان نهفته چسبیده است، متصل می‌شود. آرچ وایر که نام این زنجیر طلایی است با ایجاد فشار، دندان نهفته را به سمت بیرون می کشد و در نهایت، این دندان به جایگاه اصلی‌اش باز می‌گردد.

همه انواع دندان‌های نهفته را می‌توان با این روش به جایگاه اصلی بازگرداند اما معمولاً این روش برای دندان نهفته نیش کاربرد دارد چرا که ریشه دندان‌های نیش بزرگ است و مقاومت بالایی دارند. انجام این روش برای دندان‌های آسیاب بزرگ و عقل، دشوارتر خواهد بود.

چه مدت زمان لازم است تا دندان نهفته به جایگاه اصلی‌اش باز گردد؟

از آن جایی که تغییرات حرکتی دندان‌ها در هر ماه حدوداً یک تا دو میلیمتر است، معمولاً بیش از یک سال زمان لازم است تا دندان نهفته، در جایگاه اصلی خود قرار گیرد.

چرا باید دندان‌های نهفته را فوراً خارج کرد؟

دندان‌های نهفته را بر اساس موقعیت دندانی، ارتودنسی می‌کنند و در شرایط دیگر، با کشیدن و جراحی، به آن‌ها خاتمه می‌دهند. از آن جایی که این دندان‌ها ممکن است در صورت عدم خارج سازی منجر به عفونت، کیست، تومور و شکستگی استخوان فک شوند، باید فوراً اقدام به خارج سازی آن کرد. از طرفی این خارج سازی باید در سنین پایین‌تر انجام شود چرا که در سنین بالا احتمال ابتلا به بیماری های قلبی، فشار، دیابت، عدم تراکم استخوان و جوش خوردن فک ها را شاهد هستیم.

 

دندان‌های اضافه و نهفته 

دندان‌ها همیشه مرتب و سر جای خود از لثه بیرون نمی‌آیند. از ناهنجاری‌های فکی و دندانی می‌توان به وجود دندان‌های نهفته یا اضافه در دهان اشاره کرد. هر دو این مشکلات دندانی ناراحتی‌هایی را برای بیمار به وجود خواهند آورد که همین مسئله موجب می‌شود برای درمان آن اقدام شود. متأسفانه در اکثر موارد کشیدن دندان راه حل این مشکلات است، البته این کار باید بعد از معاینات و بررسی‌های لازم توسط متخصص انجام شود.

دندان اضافه چیست؟

رشد دندان‌های اضافی در 15/0 تا 9/3 درصد افراد شایع است. این مشکل می‌تواند ارثی باشد، اما الگوی مشخصی برای آن وجود ندارد. مردان دو برابر زنان به این مشکل گرفتار می‌شوند. جالب است که دلیل بروز این مشکل کاملاً مشخص نیست. برخی رشد آن را در اثر فعالیت بیش از حد دنتال لامینا می‌دانند. 2/22 درصد بیمارانی که شکاف لب و یا کام دارند، دندان اضافی در قسمت‌های آسیب دیده آنها مشاهده می‌شود.

این نوع دندان‌ها بر اساس شکل به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

تکمیلی: این دندان‌ها در توالی رشد دندان‌ها دیده می‌شوند و مانند دندان‌های طبیعی‌اند و به طور معمول دندان کناری آسیای کوچک یا آسیا هستند.

زگیلی: این دندان‌ها خیلی کم ظاهر می‌شوند و دو طرفه هستند و دو یا چند نوک تیز برجسته دارند.

مخروطی: این دندان‌ها با مخروطی شکل بودن تاج شناخته می‌شوند.

ادونتوما: به دو شکل کمپوند و کمپلکس است. کمپوند دندان‌های اضافی متعددی‌‌اند که مانند گروهی از دندان‌های کوچک بغل هم دیده می‌شوند و کمپلکس توده‌ای از ساختارهای دندانی مانند مینا، ساروج و عاج است که شباهتی به دندان ندارند. 

 

مشکلاتی که دندان‌های اضافی در پی دارند و درمان آنها

  • اختلال در رشد دندان‌های دائمی و همچنین چرخش، جا به جایی و نامرتبی آنها
  • فاصله افتادن میان دندان‌ها یا بسته شدن زود هنگام فضاهای میان دندانی
  • منحرف شدن تاج و ریشه دندان
  • به هم فشرده شدن بیش از اندازه دندان‌ها
  • احتمال ایجاد کیست در لثه‌ها
  • رشد دندان‌ها داخل حفره بینی

این دندان‌ها می‌توانند بر روی دندان‌های دیگر تأثیر منفی داشته باشند و مانع بیرون آمدن دندان‌ها و نهفته شدن آنها شوند. تشخیص رویش این دندان‌ها می‌تواند از طریق روش بالینی یا رادیوگرافی باشد. درمان این مشکل خارج کردن آنها از دهان است.

دندان‌ نهفته چیست؟

دندان‌های نهفته همان دندان‌هایی هستند که رویشی ندارند و درون استخوان فک باقی می‌مانند. این‌ها دندان‌هایی هستند که باید از استخوان و لثه خارج شوند و رشد کنند، اما با گذر زمان اتفاقی نمی‌افتد و به همان شکل می‌مانند. علت آن را می‌توان وجود مانع بر سر راه رشد آنها دانست که می‌تواند استخوان، لثه یا دندان‌های کناری باشد.

البته علت دیگر می‌تواند کشیدن زود هنگام دندان‌های شیری باشد که موجب جا به جا شدن دندان‌های کناری می‌شود و فضای کافی برای رویش دندان‌ها را از آنها می‌گیرد. بزرگ بودن دندان‌ها نسبت به فک نیز می‌تواند چنین مشکلی را ایجاد کند.

درمان دندان‌های نهفته

اگر دندان نهفته در جایی باشد که نتوان آن را در مسیر صحیح هدایت کرد، تنها راه درمان خارج کردن این دندان از دهان است. اما اگر امکان هدایت کردن آن وجود داشته باشد، بهتر است پیش از کشیدن اقدامات دیگری انجام شود.

ابتدا ارتودنتیست قوس فک را در صورت نیاز برای دندان آماده می‌کند. اگر دندان همچنان نتواند رویش یابد، به کمک جراحی جای لازم برای رشد دندان و قرار گرفتن دستگاه‌های ارتودنسی باز می‌شود.

دندان عقل بیشتر از هر دندان دیگری احتمال نهفتگی دارد که به علت کمبود فضا رخ می‌دهد. به طور معمول این دندان‌های عقل نهفته با جراحی کشیده و از دهان بیرون آورده می‌شوند.

البته دندان‌های نیش نیز ممکن است دچار نهفتگی شوند. دندان نیش باید در موقعیتی خاص رشد کند و مسیر پیچیده‌ای را برای رویش پشت سر بگذارد و به همین دلیل عوارض کمبود فضا برای رشد ممکن است آنها را دچار این مشکل کند.